بزرگنمايي:

ایران پرسمان - خراسان / کدام سروده‌های استاد محمدتقی بهار، برای نخستین بار در روزنامه خراسان منتشر شد؟
به استناد نوشته ملک‌الشعرا بهار، در جلد نخست کتاب «تاریخ مختصر احزاب سیاسی ایران»، اولین روزنامه‌ای که اشعار وی را منتشر کرد، روزنامه خراسان با مدیرمسئولی سیدحسین اردبیلی بود که در اسفندماه سال 1287، در شهر مشهد منتشر شد؛ ملک‌الشعرا یکی از دست‌اندرکاران روزنامه بود و برخی از اشعار او، برای نخستین‌بار از طریق روزنامه خراسان، به دست مردم رسید. این سروده‌ها میراث گران‌قدر ادبی بهار در روزنامه خراسان و راوی روزگاری است که مردم در برابر استبداد صغیر به‌پا خاسته بودند. به مناسبت سالروز درگذشت این شاعر نامدار معاصر، به مروز چهار نمونه از اشعار او در روزنامه خراسان می‌پردازیم.
ملکا جور مکن
«ملکا جور مکن»، با عنوان «تخمیس وطنی»، مخمسی است سروده ملک‌الشعرا بهار که نخستین‌بار روز پنج‌شنبه، 9 اردیبهشت 1288 در شماره 10 روزنامه خراسان انتشار یافت؛ «ملکا جور مکن پیشه و مشکن پیمان/ که مکافات خدائیت بگیرد دامان / خاک بر سر کندت حادثه دور زمان / خاک مصر طرب‌انگیز نبینی که همان / خاک مصر است ولی بر سر فرعون و جنود». این مخمس که نسبتاً طولانی است، مانند بیشتر اشعار بهار در این دوره و در روزنامه خراسان، محتوایی سیاسی دارد و خطاب به محمدعلی‌شاه سروده شده‌است.
از رحمت حق نباش نومید
ترکیب‌بند «از رحمت حق نباش نومید»، با تیتر «ترانه ملی»، سروده دیگر مرحوم بهار است که نخستین‌بار روز سه‌شنبه، 28 اردیبهشت 1288، در شماره 13 روزنامه خراسان منتشر شد؛ «دوشینه ز رنج دهر بدخواه / رفتم سوی بوستان نهانی / تا وا رهم از خمار جانکاه / در لطف هوای بوستانی / ... / این مژده به گوش من رسانید/ از رحمت حق مباش نومید». شعر محتوایی امیدوارکننده دارد و خطاب به مردم نوشته شده‌است. از نظر تاریخی، شعر را در زمانی منتشر کرده‌اند که کار قیام علیه استبداد صغیر، در بیشتر مناطق ایران بالا گرفته‌بود.
اهلاً و سهلاً ای نسیم بهار
قصیده مسمط مستزاد «اهلاً و سهلاً ای نسیم بهار»، نخستین‌بار در روز پنج‌شنبه، 24 تیر 1288 در شماره‌های مکرر 19 و 20 روزنامه خراسان منتشر شد. زمان انتشار شعر، با فتح تهران توسط مشروطه‌خواهان همزمان است و در واقع عرض تبریکی است بابت پیروزی مردم بر استبداد: «اهلاً و سهلاً ای نسیم بهار / ای قاصد زلف یار / از زلف یار آیی چه داری بیار / ای کاروان تتار/ ... / بادا نگهدارت به لیل و نهار / لطف خداوندگار».
الحمدلله ...
ترجیع‌بند «می ده که طی شد دوران جانکاه»، سروده ملک‌الشعرا بهار، نخستین‌بار روز پنج‎شنبه، 31 تیر 1288 در شماره 21 روزنامه خراسان منتشر شد؛ این شعر، اولین سروده‌ای از بهار است که با نام او در روزنامه منتشر می‌شود و دلیل آن، سقوط استبداد صغیر و آغاز سلطنت احمدشاه است: «می ده که طی شد دوران جانکاه / آسوده شد مُلک‌، الملک‌لله / شد شاه نو را اقبال همراه / کوس شهی کوفت بر رغم بدخواه / شد صبح طالع‌، طی شد شبانگاه / الحمدلله‌، الحمدلله»
جواد نوائیان رودسری