بزرگنمايي:

تغييرات ناشي از دوران بلوغ را نوجوان به تدريج مي پذيرد. علت اصلي نگراني در مورد نکات ديگري هم چون زودرسي و ديررسي بلوغ و احساس خجالت در مواجهه با تغييرات جسماني، عدم آگاهي، آگاهي ناقص يا محدود و يا اطلاعات نادرست نوجوان در زمينه هاي مختلف بلوغ و تغييرات جسماني ناشي از آن است، که بهترين راه پيشگيري از اضطراب فراهم آوردن آگاهي و بينش دقيق، صحيح و به موقع است.

سرچشمه بسياري از ناراحتي هاي ظاهراً غير منطقي نوجوانان اضطرابي است که از عوامل گوناگون از جمله عوامل زير ناشي مي شود: تغييرات جسماني از قبيل نگراني از ديررسي بلوغ به خصوص در پسرها، نگراني از زود رسي بلوغ به خصوص در دخترها، ترس و احساس خجالت از تغيير جسماني و رنج ناشي از عدم پذيرش تغييرات جسماني، عدم پذيرش از جانب همسالان، مستقل شدن، بروز رفتار پرخاشگرانه، غير منطقي بودن، نداشتن مهارت هاي لازم براي زندگي، تمايلات زيستي و آشفتگي در نقش.

در اين جا به طور مختصر بعضي از اين عوامل مورد بررسي قرار مي گيرند:
نحوه رويارويي با رنج ناشي از تغييرات جسماني

تغييرات ناشي از دوران بلوغ را نوجوان به تدريج مي پذيرد. علت اصلي نگراني در مورد نکات ديگري هم چون زودرسي و ديررسي بلوغ و احساس خجالت در مواجهه با تغييرات جسماني، عدم آگاهي، آگاهي ناقص يا محدود و يا اطلاعات نادرست نوجوان در زمينه هاي مختلف بلوغ و تغييرات جسماني ناشي از آن است، که بهترين راه پيشگيري از اضطراب فراهم آوردن آگاهي و بينش دقيق، صحيح و به موقع است.

والدين بايد قبل از پيدايش علايم ثانويه بلوغ فرد را به طور مناسب و با مراعات شئون اخلاقي، در جريان مسايلي از جمله سن بلوغ، عوامل موثر در پيدايش بلوغ و تغييرات جسماني و آثار رواني آن بگذارند. والدين و مربيان در مدرسه با فراهم آوردن جوي آزاد و سالم بايد اين امکان را به دانش آموز بدهد که سوالات، افکار، احساسات و احياناً نگراني هاي خود را صادقانه مطرح و جوابه اي مناسب دريافت کند و نبايد بگذارند تا نوجوانان براي يافتن پاسخ سوالات خود کساني که صلاحيت ندارند از جمله همسالان مراجعه و دچار انحراف و اضطراب شود.

در مواردي که نوجوان نمي تواند مسايل را حضوري با والدين مطرح کند، بايد مربيان و اولياي مطلع و متعهد مدرسه در حد مجاز نوجوان را راهنمايي کنند و با ارايه کتاب هاي مناسب و بحث هاي مفيد، زمينه به دست آوردن اطلاعات سالم را فراهم آورند.
رويارويي با اضطراب ناشي از عدم پذيرش از جانب همسالان

نتايج پژوهشي نشان داده است که ناامني، وابستگي شديد و ناسالم نوجوان به والدين، ناتواني يا نداشتن مهارت هاي لازم در برقرار کردن روابط عاطفي، اجتماعي و اخلاقي سالم، تفاوت در فرهنگ خانواده ها و به خصوص عدم پذيرش ارزش ها و آداب و رسوم گوناگون، موجب اضطراب بسياري از دانش آموزان به خصوص در سنين راهنمايي مي شود. براي اين که نوجواني که تجربه هاي ذکر شده را نداشته است دچار اضطراب شديد نشود و يا اضطراب او ادامه پيدا نکند اقدامات زير مفيد است :

والدين بايد گرايش فرزند خود به همسالان را به درستي درک کنند، زيرا اين يک نياز طبيعي است که بخواهد مورد توجه و حمايت همسالان قرار گيرد.

والدين با نوجوان در مورد گزينش دوست توافق نمايند تا دچار تعارض نشود و پنهان کاري نيز نکند.

بايد سعي کنند به طور منطقي با نوجوان روبرو شوند و در وقت مناسب، با گفتگوي ملايم و استدلال، او را متوجه نتايج نامطلوب بعضي از معاشرت ها کنند.

والدين و مربيان براي دوستان نوجوان بايد اعتبار و احترام قايل باشند.

والدين و مربيان و... بايد در همه مواقع به خصوص در برابر همسالان، احترام و شخصيت نوجوان را حفظ کنند.

رويارويي با اضطراب ناشي از دوگانگي و ترس از مستقل شدن

يکي از عمومي ترين نيازهاي نوجوان کسب استقلال از افراد خانواده و ديگران است. مطالعات نشان داده که اضطراب در کساني بيشتر ديده مي شود که دچار ناامني شديد، عدم اعتماد به نفس، وابستگي ناسالم به والدين به خصوص مادر هستند. کسب استقلال در بسياري از نوجوانان اضطراب ايجاد مي کند. از جمله حالاتي که در زمينه مستقل شدن ديده مي شود، تضاد و دوگانگي است، يعني نوجوان در حاليک ه مي خواهد و مي داند که بايد مستقل شود از استقلال نيز مي ترسد.

براي جلوگيري از اين دوگانگي والدين بايد وضعيتي فراهم آورند تا نوجوان با به دست آوردن اعتماد بنفس، امنيت رواني و جرات تجربه کردن، به تدريج درصدد کسب استقلال برآيند.
عوامل موثردر اضطراب دانش آموزان و مقابله با آن

يکي از دلايل اساسي در اضطراب ناشي از مستقل شدن، عدم آگاهي از وضعيتي است که نوجوان بعد از مستقل شدن پيدا خواهد کرد.

بايد دقت داشت که مسئوليت و فرصت دادن به دانش آموز خصوصا در محيط مدرسه و اموري که بعضا به خود او مربوط مي شود و ايجاد فضايي براي اظهار عقيده و تصميم گيري، ولو اين که اشتباه کند سبب مي شود که آن ها اين فلسفه را بياموزند که زندگي سراسر تلاش و مبارزه است و آن ها مي توانند از خطاهاي خود درس هاي مفيد بياموزند.

در نياز نوجوانان به کسب استقلال، تفاو تهاي فردي وجود دارد به همين دليل نبايد آن ها را مقايسه ي ملامت آميز کرد زيرا باعث دلسردي، احساس نا امني و اضطراب مي شود.

رويارويي با اضطراب ناشي از بروز رفتار پرخاشگرانه

يکي از خصوصيات بعضي از دانش آموزان مخالفت با افراد مختلف در خانه و خارج از آن است که گاه به صورت پرخاشگري کلامي يا غير کلامي بروز مي کند. عدم توانايي در کنترل رفتار پرخاشگرانه باعث اضطراب بسياري از آن هاست.

به طور خلاصه بالا بردن ميزان مقاومت و تحمل فرندمان در برابر ناکامي و سختي ها، ارضاي صحيح نيازهاي وي،ايجاد امنيت رواني و به وجود آوردن الگوهاي رفتار مناسب مي تواند در پيشگيري رفتار پرخاشگرانه موثر باشد.

اگر اين اقدامات به موقع انجام نشود بايد در زمان حال امکاناتي فراهم آوريم که نوجوان کمتر پرخاشگري کند و با اضطراب کمتري روبه رو شود. توصيه هاي زير در اين زمينه مفيد است:

والدين و ديگران بايد تا حد ممکن از امر و نهي هاي زياد، بي مورد و غير اصولي خودداري کنند.

از ايجاد ممنوعيت و محدوديت هاي بي مورد که مغاير با نياز نوجوان به کسب آزادي و استقلال است خود داري کرد.

با تقويت روحيه نوجوان بخصوص تکيه بر مهارت ها و توانايي هاي مثبت او، بايد روش هاي مناسب مواجهه با ناکامي را به او آموخت.

به نوجوان بايد آموخت که در مقابله با خشم به جاي اين که بدون تفکر خشمي کنترل نشده ابراز دارند منطقي برخورد کنند و بدون توهين و تحقير به ديگران ابراز وجود کنند و عواطف خود را بيان کنند.

بايد به او فهماند که نحوه برخورد ديگران با او تا حدي نتيجه رفتار خود اوست.

در برابر پرخاشگري نوجوان نبايد از تنبيه يا تحقير استفاده کرد، زيرا اين رفتارها خود باعث تشديد پرخاشگري مي شوند بهتر است به عمل پرخاشگرانه او، پاسخ نداد، منتها بايد به نوجوان فهماند که بي اعتنايي ظاهري به پرخاشگري او حمل بر تائيد يا قبول آن نيست.