بزرگنمايي:

به نظر مي رسد که علم امروز اين ايده را تاييد مي کند که مغز خانم ها براي بالا بردن اضطراب، افسردگي و نوسانات خلقي ساخته شده است. و اين مشکل با برنامه هاي غذايي پر پروتئين و کم کالري لاغري که اغلب دنبال مي کنند بدتر هم مي شود.

از قديم زن ها بيشتر از افسردگي رنج مي بردند. تقريباً يکي از هر چهار زن در نقطه اي از زندگي خود به دنبال درماني براي افسردگي مي رود درحاليکه اين آمار براي مردان يکي از هر ده نفر است.

کاري از دست ما ساخته نيست: علم امروز اين ايده را تاييد مي کند که مغز خانم ها براي بالا بردن اضطراب، افسردگي و نوسانات خلقي ساخته شده است.

اين با برخي عوامل اجتماعي قابل توضيح است – زنان در مقايسه با مردان بيشتر به دنبال درمان براي علائم خود هستند. اما در يک تحقيق جديد دو تفاوت عمده در طريقه پردازش سروتونين که همان هورمون شادي آفرين است در زنان و مردان مشخص شد.

بالا بودن ميزان سروتونين احساس شادي و رضايت را افزابش داده، اشتها را کاهش مي دهد و خواب را تقويت مي کند. پايين بودن ميزان اين هورمون در بدن با افسردگي در ارتباط است. اين اطلاعات درمورد سروتونين است که باعث ساخته شدن بسياري از داروهاي ضدافسردگي شده است.

اين داروها که شامل پروزاک (Prozac) هستند، با بالا بردن ميزان سروتونين موجود در مغز عمل مي کنند.

دانشمندان در يک موسسه تحقيقاتي در سوئد از اسکن هاي مغز براي کشف سطح سروتونين در زنان و مردان استفاده کرده اند. و نتايج اين بررسي ها براي خانم ها چندان خوشحال کننده نيست.

دانشمندان به ميزان مصرف سروتونين در خانم ها و آقايان توجه کردند — اينکه چه ميزان سروتونين توسط مغز مصرف مي شود. اسکن هاي آنها نشان داد که خانم ها گيرنده هاي سروتونين بيشتري نسبت به آقايان دارند.

هر سلول در بدن بر روي سطح خود محل گيرنده دارد. اينها معادل هاي سلولي از ايستگاه هاي تعميرگاهي يا پمپ بنزين هستند که به سلول هايتان سوخت مي رسانند. فقط تفاوت آنها اين است که محل گيرنده هاي سلول موادي مثل موادمغذي و هورمون ها را وارد و خارج مي کند.

درمورد سروتونين، اينکه تا چه اندازه احساس خوشحالي مي کنيد نه تنها به ميزان سروتونين که مي سازيد بستگي دارد بلکه با اين نيز مرتبط است که محل گيرنده کافي در مغز براي به عمل انداختن آن وجود داشته باشد.

اين واقعيت که زناني که در آن تحقيق سوئدي شرکت کرده بودند محل گيرنده سروتونين بيشتري در مغز خود داشتند به نظر خبر خوبي است همينطور يافته ديگري که مي گفت خانم ها سطح پايين تري از پروتئين دارند که مصرف سروتونين را مختل مي کند.

اين يعني سروتونين هاي قديمي شما به گردش ادامه مي دهند، از سطح عادي بالاتر رفته و باعث مي شوند احساس شادي بيشتري کنيد.

بنابراين خانم ها نه تنها محل هاي بيشتري در مغز خود دارند که مي تواند توسط سروتونين فعال شود، بلکه به نظر مي رسد که آن را به مدت بيشتري هم مي تواند نگه دارد.

اما در واقعيت اين تحقيق سوئدي چيز ديگري نشان مي دهد. وقتي سلول ها با کمبود ماده شيميايي مثل سروتونين روبه رو باشند، براي گفتن هر ذره از آن هر گيرنده اي که دارند را باز مي کنند.

طبيعت آنها اين است: خانم ها نسبت به آقايان هورمون «شادي ساز» کمتري توليد مي کنند

خانم هايي که محل گيرنده بيشتري دارند و سروتونين موجود را بيشتر نگه مي دارند نشان مي دهد که در نقطه اول مقدار کمتري داشته اند.

تحقيقات و مطالعات ديگر نيز اين ايده را تاييد مي کنند که زنان مقدار سروتونين کمتري به نسبت مردان توليد مي کنند. دانشمندان دانشگاه مونترال به اين نتيجه رسيده اند که مغز آقايان به طور متوسط 52 درصد سروتونين بيشتري به نسبت خانم ها توليد مي کند. دليل آن مي تواند تفاوت هاي موجود در هورمون هاي جنسي مردان و زنان باشد.

بااينکه يافته ها درمورد توليد کمتر سروتونين در خانم ها بحث برانگيز است، براساس مطالعات انجمن بريتانيا استروژن و تستوسترون، اصلي ترين هورمون هاي استيروئيدي جنسي، بر رفتار تاثير مي گذارند.

اما استروژن بخاطر نوساني تر بودن سطح هورموني تاثير شگفت تري بر زنان دارد.

استروژن به طور خاص گيرنده هاي سروتونين در مغز را تحريک مي کند.

وقتي سطح هورمون ها نوسان مي يابد، حساسيت مغز به سروتونين تغيير کرده و ازاينرو مقداري که از قبل نياز داشتيد ديگر کافي نخواهد بود.

اين مي تواند توضيح دهد که چرا سطح سروتونين در خانم ها وقتي ميزان استروژن آنها کم است پايين مي آيد — مخصوصاً در روزهايي که نزديک به عادت ماهيانه آنهاست، بعد از زايمان و در زمان يائسگي.

و مشکل اينجاست که اين تاثير جمع شونده است. درکنار نوسان هورمون ها، خانم ها استرس و تروماي بيشتري را هم در طول زندگي خود تجربه مي کنند (بخاطر اتفاقات مختلف در طول زندگي).

اين به مرور زمان توانايي مغز و غده آدرنال براي تنظيم خلق و خو و جنسيت را از بين مي برد و خانم ها را بيشتر در معرض افسردگي قرار مي دهد.

ناکافي بودن سطح استروژن مي تواند موجب افسردگي شود، به همين دليل است که خانم هايي که نزديگ به دوران يائسگي هستند از آن رنج مي برند.


پس خانم ها مخصوصاً آنها که قبل از عادت ماهيانه، بعد از زايمان يا نزديک به يائسگي هستند براي شادتر بودن بايد چه کارهايي انجام دهند؟

اول اينکه حتماً بايد با پزشک متخصص زنان صحبت کنيد زيرا قرص هاي ضدافسردگي خفيف مي تواند کمک کننده باشد. اگر اين داروها نامناسب تشخيص داده شدند، تغيير در سبک زندگي مثل استرس، رژيم هاي غذايي بد و ورزش نکردن (حتي کمبود نور خورشيد) که همه موجب تخليه سروتونين مي شوند، مي تواند مفيد باشد.

مصرف پروتئين مثل بوقلمون و پنير که حاوي مقدار بالايي تريپتوفان هستند که آمينواسيدي است که بدن براي توليد سروتونين مصرف مي کند. هم مي تواند مفيد باشد. اما در مصرف پروتئين زياده روي نکنيد و کالري هاي مصرفي خود را نيز کم نکنيد.

تحقيقات انجام گرفته در دانشگاه آکسفورد نشان داده است که سه هفته محدود کردن کالري هاي مصرفي در هر دو جنسيت زن و مرد، تريپتوفان را کاهش داده و اين مسئله در خانم ها شدت بيشتري داشته است. رژيم هاي غذايي واقعاً خانم ها را بدخلق تر مي کند.

اما رژيم هاي پرپروتئين هم مي تواند مشکل ساز باشد زيرا بااينکه تريپتوفان از پروتئين ساخته شده است، براي اينکه عمل کند بايد از طريق خون وارد مغز شود و براي حفظ جا و مکان خود با ديگر آمينواسيدها بجنگد.

موثرترين راه براي بالا بردن ميزان تريپتوفان در مغز خوردن غذاهاي حاوي کربوهيدرات است که توليد انسولين را افزايش مي دهد. اين آمينواسيدهاي رقيب را از خون پاک کرده و باعث مي شود تريپتوفان بيشتري وارد مغز شود.

به همين دليل است که خانم ها بيشتر از آقايان طرفدار شکلات هستند، مخصوصاً قبل از عادت ماهيانه که ميزان استروژن در بدن پايين است.

و اگر يک رژيم غذايي پرپروتئين را دنبال مي کنيد، هفته اي يک يا دو بار يک غذاي آزاد داشته باشيد تا روحيه تان کمي تقويت شود.