ایران پرسمان -
مهم‌ترین خبرهای علمی در هفته اخیر
١٣
٠
زومیت / در دنیای علم هر لحظه شاهد اکتشافات و یافته‌های شگفت‌انگیزی هستیم. به‌دنبال این کشف‌ها شاهد بمبارانی از عکس‌ها هستیم که عمدتا درمیان اخبار گم می‌شوند.
هر هفته، جالب‌ترین و برترین عکس‌های علمی از سراسر جهان را از نگاه زومیت تقدیم شما خوانندگان گرانقدر می‌کنیم. در دنیای پر رسانه‌ی امروز، تصاویری هستند که به دلیل اهمیت رسانه‌ای خود بارها و بارها دیده می‌شوند و به اشتراک گذاشته می‌شوند. اما از سوی دیگر، برخی از این تصاویر اگرچه با اهمیت باشند، مهجورانه به دست فراموشی سپرده می‌شوند. گاهی برخی از همین تصاویر، گفتنی‌هایی بیش از گزارش‌ها و مقالات پر بازدید دنیای پر خبر امروز دارند. در ادامه به بررسی برخی از تصاویر علمی منتخب هفته به‌همراه داستان نهفته در پَس هر کدام خواهیم پرداخت. با ما همراه باشد:
طوفان دوریان از نمای ایستگاه فضایی بین‌المللی
فضانوردان و ماهواره‌ها 9 شهریور تصاویر خیره‌کننده‌ای از چشم طوفان دوریان را از فضا به تصور کشیدند. در ایستگاه فضایی بین‌المللی، لوکا پارمیتانو، فضانورد آژانس فضایی اروپا، در هنگام عبور ایستگاه فضایی بر فراز اقیانوس اطلس، تصور دیدنی که مشاهده می‌کنید را از این طوفان مهیب ثبت کرد.
پارمیتانو که این تصویر دیدنی را در توییتر خود ارسال کرد، به همراه عکس نوشت «خیره شدن به چشم طوفان». ماهواره‌ی هواشناسی «گویز ایست (GOES-East)» اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالات متحده آمریکا نیز تصویر با وضوح بالایی از این پدیده آب‌و‌هوایی خیره کننده ثبت کرد. این طوفان تاکنون خسارات زیادی را باهاما در اقیانوس اطلس وارد کرده است. گفته می‌شود، طوفان دوریان، قوی‌ترین طوفان ثبت شده در تاریخ اقیانوس اطلس است.
تلسکوپ فضایی جیمز وب بالاخره تکمیل شد
هفته گذشته، برای ناسا و پیمانکارانش، نقطه عطف بزرگی بود. مقامات ناسا سرانجام پس از دو دهه، اعلام کردند، همه‌ی تجهیزات تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) برای اولین‌بار در کنارهم قرار گرفتند. تلسکوپ فضایی قرار است از این پس آزمایش‌های حساسی را پشت سر بگذارد. تلسکوپ فضایی جیمز وب، تلاش مشترکی بین ناسا، آژانس فضایی اروپا (Esa) و آژانس فضایی کانادا (CSA) و برخی شرکت‌های خصوصی است.
جیمز وب تاکنون حدود 9٫7 میلیارد دلار هزینه در برداشته است. مقامات ناسا با اعلام این خبر گفتند از زمان شروع ساخت جیمز وب در سال 1996 تاکنون، این پروژه همواره به دلایل فنی و مالی با تاخیرهای زیادی مواجه شده است. وقتی تلسکوپ فضایی جیمز به فضا فرستاد شود، تبدیل به بزرگ‌ترین، قدرتمندترین و پیچیده‌ترین رصدخانه فضایی می‌شود که تاکنون به فضا فرستاده شده است. جیمز وب با ظرفیت نوری هفت برابر هابل و توانایی تصویربرداری مادون قرمز، دانشمندان را امیدوار کرده که بتوانند نماهای تازه‌ای از برخی از دور‌ترین اجسام جهان در دوردست‌ها را رصد کنند و بتوانند به برخی از اسرار جهان هستی از جمله نحوه‌ی شکل‌گیری نخستین ستارگان و کهکشان‌های عالم در حدود 13٫5 میلیارد سال قبل پاسخ دهند.
تصویر مفهومی از تلسکوپ فضایی جیمز وب در مدار زمین
اما تا قبل از اینکه جیمز وب به فضا فرستاده شود، باید آزمایش‌های زیادی را در محیط‌های شبیه‌سازی شده پشت سر بگذارد. در واقع بهتر است اگر مشکل فنی در کار است اینجا روی زمین رفع شود تا اینکه بعدا در فاصله‌ی یک و نیم میلیون کیلومتری زمین، فاصله‌ای که تلکسوپ فضایی قرار است در آن مستقر شود.
جمجمه 3٫8 میلیون ساله نزدیک‌ترین خویشاوند لوسی
هفته گذشته چهره بازسازی شده نزدیک‌ترین خویشاوند نزدیک لوسی را منتشر کردیم. این هفته، به خود جمجمه می‌رسیم که در سال 2016 کشف شد و دانشمندان از آن زمان تاکنون، در حال بررسی آن بودند. جمجمه‌ای که 3 سال قبل در دره‌ی گودایای ایتوپی کشف شد، متعلق به گونه‌ی جنوبی‌کپی انامی است که از نزدیک‌ترین خویشاوندان فسیل مشهور لوسی محسوب می‌شود. لوسی به گونه‌ی جنوبی‌کپی عفاری تعلق داشته است. این جمجمه فسیلی 3٫8 میلیون ساله شامل فک و دندان‌های کامل است. هایل سیلاسی و همکارانش در پژوهش خود گزارش دادند، مقایسه این فسیل با سایر استخوان‌های باستانی، می‌تواند نگرش انسان‌شناسان را نسبت به برهه‌ی خاصی از تاریخ تکاملی نخستین‌سانان شبیه به انسان تغییر دهد.
جنوبی‌کپی انامی مورد نظر که تصور می‌شود متعلق به یکی از اعضای نر این گونه باشد، حدود 4٫2 تا 3٫8 میلیون سال زندگی می‌کرده است. این نخستین‌سانان آمیزه‌ای از صفات نخستین‌سانی و انسانی را در خود داشته‌اند. جنونی‌کپی انامی‌ها تقریبا روی دو پا راه می‌رفتند، اما بازوهای دراز و دست‌های قوی داشته‌اند که نشان می‌دهد می‌توانسته‌اند با مهارت بالایی از درختان بالا بروند. گونه‌های انسانی دیگر احتمالا از 2٫5 میلیون سال قبل از سرده‌ی جنوبی‌کپی تکامل پیدا کردند.
صحنه دیدنی از آزمایش موشک فالکون به‌همراه فضاپیمای دراگون
اسپیس‌ایکس موشکی که اولین مأموریت سرنشین‌دار تاریخ این شرکت را انجام می‌دهد را به‌تازگی آزمایش کرد. اسپیس‌ایکس هفته گذشته یک آزمون استاتیک (که در آن فقط موتورها روشن می‌شود و پرتابی انجام نمی‌شود) را در تأسیسات شرکت در مک‌گرگور، تگزاس انجام داد. تقویت‌کننده‌ای (بوستر) که در این آزمون مورد استفاده قرار گرفت قرار است در آینده باب بهنکن و داگ هورلی، فضانوردان ناسا را به ایستگاه فضایی بین‌المللی برساند.
اسپیس‌ایکس برای رساندن فضانوردان به ایستگاه فضایی از کپسول فضایی دراگون و بوئینگ نیز از استارلینر 100-سی‌اس‌تی بهره خواهد برد. کپسول فضایی دراگون اسفند ماه گذشته به‌صورت آزمایشی در سفر 6 روزه‌ای به ایستگاه فضایی رفت. اما اواخر فروردین بود که در سکوی پرتاب منفجر شد. هنوز مشخص نیست، مأموریت بعدی کپسول فضایی دراگون چه زمانی انجام می‌گیرد. اما ناسا در جدیدترین به‌روزرسانی برنامه خدمه تجاری خود اعلام کرد که از پیمانکارن خود، اسپیس‌ایکس و بوئینگ رضایت دارد.
مارمولک زال، اولین خزنده‌ی اصلاح ژنتیکی جهان
آنچه می‌بیند، اولین خزنده‌ای است که به‌وسیله روش نوین اصلاح ژنتیکی کریسپر متولد شده است. پژوهشگران با انتشار تصاویر این مارمولک زال و نتایج یافته‌های خود اعلام کردند که این مارمولک‌ها می‌توانند الل‌های (ژن کنترل‌کننده صفت) زالی حاصل از اصلاح ژنتیکی را به فرزندان خود نیز منتقل کنند. پژوهشگران در این آزمایش ژنتیکی از یکی از اعضای سرده مارمولک‌های موسوم به آنول بهره بردند. مارمولک‌های آنول، به لحاظ تکاملی در جزایر کارائیب رویدادهای خاصی را تجربه کرده‌اند به همین دلیل شباهت زیادی به سُهره‌های مشهور چارلز داروین در مجمع‌الجزایر گالاپاگوس دارند.
پژوهشگران اعلام کردند، ژن تیروزیناز در انسان و مارمولک، اهمیت ویژه‌ای در توسعه‌ی چشم دارد. و از آنجایی که انسان‌های مبتلا به زالی اغلب دارای مشکلات بینایی هستند، امیدوار هستند که از این مارمولک‌ها به‌عنوان الگویی برای بررسی تأثیر این ژن در شبکیه‌ی چشم و در نهایت درمان این مشکل در انسان‌ها استفاده کنند.
هشدارهای تمام نشدنی ایلان ماسک در مورد خطرات هوش مصنوعی!
ایلان ماسک از تریبون کنفرانس جهانی هوش مصنوعی استفاده کرد تا بار دیگر نسبت به پتانسیل بالای هوش مصنوعی هشدار بدهد. ماسک که هفته گذشته در جریان کنفرانس جهانی هوش مصنوعی (WAIC) در شانگهای، چین صحبت می‌کرد، اعلام کرد همه‌ی ما قدرت هوش مصنوعی را دستکم گرفته‌ایم. ماسک در گفتگوی دو نفره‌ای که با جک ما، مدیرعامل شرکت علی بابا داشت، گفت:
فکر می‌‌کنم عموما مردم توانایی هوش مصنوعی را دستکم گرفته‌اند. ذهنیت مردم نسبت به هوش مصنوعی به مانند نوعی انسان باهوش است. اما وضعیت خیلی بدتر از آن است که تصور می‌کنند. هوش مصنوعی از باهوش‌ترین انسان‌ها هم باهوش‌تر می‌شود.
ایلان ماسک در بخشی از صحبت‌های خود که بیشتر به پیشگویی‌های داستان‌های علمی-تخیلی شبیه بودند، تفاوت هوش مصنوعی و انسان را با هوش کنونی انسان و شامپانزه‌‌ها مقایسه کرد.
مدیرعامل اسپیس‌ایکس گفت:
آیا یک شامپانزه واقعا می‌تواند انسان‌ها را بفهمد؟ خیر. ما برای آن‌ها مانند موجودات فضایی غریبی هستیم. وضعیت ما هم کمابیش همین‌طور است.
(همکارانم در زومیت این رویداد را به‌صورت کامل پوشش دادند که می‌توانید از اینجا ویدئوی کامل صحبت‌های ایلان ماسک-به‌همراه زیرنویس فارسی- را مشاهده کنید.)
وقتی اسرار تابوت مرموز 90 تنی مصر باستان آشکار می‌شود
هنگامی که باستان‌شناسان درون مقبره‌های عظیم سنگی با گاوهای مومیایی شده برخوردند، به‌شدت متحیر شدند. مقبره‌هایی که از آن صحبت کردیم، بیش از 100 سال قبل در محوطه باستانی سقاره، مصر کشف شده بودند، اما مستندی که به‌تازگی در کانال 5 انگلستان پخش شد، جزئیات تازه‌ای از این مقبره‌های مرموز را آشکار کرد. دکتر بتنی هیوز در مجموعه مستند «بزرگ‌ترین گنجینه‌های مصر»، مقیاس عظیم این گورستان زیرزمینی را توضیح داد. قدمت این محوطه باستانی به حدود سال 1350 ق.م، در زمان سلطنت نهمین فرعون از سلسه هجدهم مصر باستان بازمی‌گردد.
دکتر هیوز در بخشی از این مستند دیدنی می‌گوید:
اینجا دنیای زیر زمینی است که مملو از هزاران و شاید هم میلیون‌ها مومیایی مردگان است. اما اینجا تنها با انسان‌ها مواجه نیستیم، بلکه هزاران و میلیون‌ها حیوان از سگ و گربه تمساح تا حیوانات دیگر نیز مدفون شده‌اند.
دکتر هیوز در ادامه گفت، اما در میان تمامی این مقبره‌ها، مجموعه‌ای از 24 تابوت 90 تنی وجود دارد که در هنگام کشف در سال 1850 توسط باستان‌شناس فرانسوی، آگوستین ماریت توجهات زیادی را به خود جلب کرد. تابوتی که دکتر هیوز از آن صحبت می‌کند، تابوت عظیم‌الجثه 90 تنی از جنس سنگ گرانیت است.
گاوهای نر در مصر باستان پرستش می‌شدند
باستان‌شناسان پس از منفجر کردن یکی از تابوت‌ها با دینامیت، از آنچه کشف کردند غافلگیر شدند. باستان‌شناسان قبلا هرگز چیزی شبیه به آن را قبلا ندیده بودند و مشتاق بودند که بدانند چه چیزی درون این تابوت عظیم پنهان شده است. قبلا به همه‌ی تابوت‌های مجموعه دست‌برد زده شده بود، اما تنها یک تابوت دست‌نخورده باقی مانده بود. اما آنچه باستان‌شناسان در این تابوت سنگی کشف کردند، در کمال تعجب یک گاو مومیایی‌شده عظیم بود. در واقع، حالا دانسته می‌شود که سقاره، زمانی یک گورستان زیرزمینی بسیار پر ارزش بوده و گاوها نیز در فرهنگ مصر باستان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بودند.
گاوهای نر توسط مصریان باستان پرستش می‌شدند. مصریان باستان باور داشتند که این حیوانات قدرت‌های جادویی و فراطبیعی دارند. این حیوانات در طول زندگی خود، همواره با احترام و تکریم زندگی می‌کردند، از بهترین غذاها برخوردار می‌شدند و در نهایت هنگامی که مرگشان فرا می‌رسید، با نهایت احترام همچون یک فرعون در مقبره‌ای باشکوه دفن می‌شدند. (می‌توانید بخش‌هایی از این مستند دیدنی را از اینجا تماشا کنید)
تصاویری از اولین هتل فضایی جهان منتشر شد
شرکت‌های زیادی هستند که می‌خواهند وارد حوزه‌ی گردشگری فضایی شوند، «بنیاد گیتوی (The Gateway Foundation)»، یکی از تازه‌ترین نام‌ها در این عرصه است که می‌خواهد درهای فضا را برای شهروندان عادی باز کند. این بنیاد اعلام کر برنامه دارد اولین هتل فضایی جهان را با ظرفیت پذیرش 100 گردشگر فضایی در هفته را تا سال 2025 به فضا ارسال کند. این هتل فضایی از روی نام ورنر فون براون، پدر صنایع موشکی جهان نام‌گذاری شده است. فون براون، سازنده موشک‌های معروف وی-2 نازی‌ها بود که اولین موشک‌های قاره پیمای جهان محسوب می‌شدند. این دانشمند سابق حزب نازی بعد از جنگ مانند دیگر دانشمندان آلمانی به آمریکا مهاجرت کرد (یا برده شد!) و نقش عمده‌ای در برتری فضایی آمریکایی‌ها در دوران جنگ سرد و رقابت فضایی ایفا کرد.
طراحی هتل فضایی فون براون همان‌طور که در تصاویر هم مشاهده می‌کنید از روی طرح‌های خود فون براون در دهه‌ی 1950 الهام گرفته است. این هتل فضایی شبیه یک چرخ عظیم با قطر 183 متری خواهد بود که به آرامی می‌چرخد تا نیرویی جاذبه تولید کند. هتل فضایی فون براون دارای 24 غلاف یا ماژول است که شامل اقامتگاه‌های خصوصی، اتاق‌های هتل و محوطه‌های جداگانه‌ای برای کار تکنسین‌ها و خدمه هتل خواهد بود.
چندین ماژول نیز به دولت‌هایی که مایل به استفاده از آن برای مقاصد تحقیقاتی هستند فروخته می‌شود. هتل فضایی فون براون، با تکیه بر فناوری ایستگاه فضایی بین‌المللی، به‌دنبال این است که همواره حدود 400 نفر میهمان دائمی داشته باشد.