ایران پرسمان -
بیماری‌هایی که سراغ فضانوردان می‌آید
٩
٠
باشگاه خبرنگاران / در کنار ساخت سفینه‌های فضایی پیشرفته برای سفر به سیاره سرخ، یکی از اصلی‌ترین موارد حفظ سلامت فضانوردان است؛ افزون بر محافظت از سلامت آنها در برابر اشعه‌های کیهانی، امکان بروز حادثه در حین این پرواز سه ساله، چون شکستگی اعضای بدن یا بروز سوختگی وجود دارد.
فضانوردان به طور کلی از افراد کاملاً سالم از نظر جسمی و روانی انتخاب می‌شوند اما تاکنون هیچ فردی به سفری چنین طولانی در فضای عمیق نرفته است و امکان بروز انواع حوادث وجود دارد.
کارشناسان آژانس فضایی اروپا، ESA به تازگی راهکار‌هایی برای کاهش خطر‌های تهدید کننده سلامت فضانوردان ابداع کرده‌اند که از آن جمله می‌توان درمان سوختگی با استفاده از چاپ سه بعدی سلول‌های پوستی و درمان شکستگی را نام برد.
نکته جالب استفاده از پلاسمای خونی خود فضانوردان برای تهیه ماده اولیه برای چاپگر سه بعدی است، زیرا امکان بازگشت به زمین و بهره‌مند شدن از خدمات درمانی وجود ندارد.
برای درمان شکستگی استخوان هم با استفاده از سلول‌های بنیادی به ترمیم استخوان آسیب دیده پرداخته می‌شود؛ سلول بنیادی در این روش با استفاده از نوعی ترکیب سیمانی تشکیل شده از فسفات کلسیم fi درمان و ترمیم استخوان شکسته کمک می‌کند.
به گفته محققان از جمله چالش‌های پیش روی دانشمندان برای حفظ سلامت فضانوردان در جریان سفر‌های فضایی و ارائه خدمات درمانی، وجود وضعیت میکروگرانشی است که بر کار تجهیزات علمی و درمانی اثر می‌گذارد.
کارشناسان برای بررسی نحوه عملکرد چاپگر‌های سه بعدی در فضای میکروگرانشی در نظر دارند و در جدیدترین پرتاب کپسول فضایی کارگو دراگون به ایستگاه فضایی، یک چاپگرسه بعدی به فضا ارسال کنند که در آینده و همزمان با توسعه تجهیزات روزی بتواند به چاپ سه بعدی اعضای بدن انسان بپردازد.
تیم محققان ESA در نظر دارند پس از موفقیت در تولید پوست مصنوعی و ترمیم استخوان که توسعه آن حداقل 10 سال به طول می‌انجامد به تولید غضروف مصنوعی بپردازند.
اکنون برخی سازمان‌های علمی پژوهشی به تولید فناوری چاپگر‌های سه بعدی زیستی پرداخته اند و درنظر دارند آنها را درفضای میکرو گرانشی مورد آزمایش قرار دهند.
فرمول‌های عجیب برای درمان بیماریهای فضانوردان
یکی دیگر از مشکل‌های فضانوردان در سفر‌های طولانی مدت فضایی از دست رفتن بافت عضلانی و تحلیل رفتن آنهاست؛ برای جلوگیری از بروز این مشکل دانشمندان در نظر دارند با هورمون درمانی قدرت عضله‌های فضانوردان را افزایش دهند.
بنابر مطالعه‌های انجام شده، هورمون تستوسترون نقش بسیارمهمی در تنظیم بافت پروتئینی عضله‌ها دارد و استفاده از این هورمون می‌تواند سبب تقویت عضله‌های فضانوردان شود؛ در کنار هورمون درمانی تنظیم شیوه‌های جدید انجام تمرین‌های ورزشی هم می‌تواند بافت عضله‌های فضانوردان را حفظ کند.
زندگی در فضا بر اعضای بدن فضانوردان اثر می‌گذارد و حتی سبب بالا رفتن فشار درون چشم و حالت فیزیکی آنها می‌شود؛ برای بررسی اثر‌های زندگی در موقعیت میکرو گرانشی، دانشمندان روی 24 داوطلب به مدت 70 روز آزمایش انجام داده اند؛ این داوطلبان در طی این مدت به حالت خوابیده و افقی قرار گرفته اند و وضعیت سلامت آنها بررسی شده است.
نتیجه آزمایش نشان داد حجم توده عضلانی بدن بیشتر داوطلبان پس از طی این مدت کاهش یافته است؛ محققان اعتقاد دارند ترکیب ورزش و استفاده از دارو‌های هورمونی زیر نظر پزشکان می‌تواند سبب استحکام بافت عضلانی بدن فضانوردان شود.
مطالعه روی اسکلت بدنی فضانورد ناسا که رکورددار اقامت در فضا به مدت 520 روز بوده است، نشان داد زندگی در وضعیت میکروگرانش اثر‌های فراوان بر سلامت بدن انسان می‌گذارد و او در طول مدتاقامت در فضا دچار کاهش توده استخوانی ، ضعف عضلانی، گردش خون نامناسب و تپش قلب بسیار شدید شده بود .
طی حضور در فضا DNA فضانوردان آسیب می‌بیند و حتی ممکن است دچار جهش‌هایی ناخواسته شود؛ مچنین سیستم ایمنی بدن ضعیف و تحریک می‌شود و به این ترتیب فضانوردان درمعرض ابتلا به انواع بیماری‌ها قرار می‌گیرند.
بیشتر فضانوردان در اولین روز‌های ورود به ایستگاه فضایی بین المللی و پیش از عادت کردن به زندگی در وضعیت میکروگرانشی دچار عوارضی چون سردرد، تهوع، سرگیجه، مشکل‌های گوارشی و مواردی از این دست می‌شوند.
در ایستگاه فضایی حسگر‌های فراوان وجود دارد که سبب ایجاد آلودگی صوتی می‌شود و عامل سردرد در بیش از 80 درصد فضانوردان است.
فضانوردان به طور متوسط هرماه حدود 2-1 درصد از وزن توده استخوانی خود را از دست می‌دهند؛ مشکل‌های قلبی و عروقی هم به دلیل کم شدن جرم قلب روی می‌دهد و به دلیل وضعیت میکروگرانشی خون به طورمناسب دربدن گردش نمی‌کند بنابراین تجمع خون در مغز روی می‌دهد.
استرس و احساس افسردگی و دوری از اعضای خانواده و دوستان و احتمال بروز حادثه‌های پیش بینی نشده درحین ماموریت هم بر سلامت روان فضانوردان اثر می‌گذارد.