چاپ

ایران پرسمان -
سفر آبه شکست‌ خورده نیست
k ٥.٣
١
شرق / متن پیش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
کوروش احمدی| از ظواهر چنین بر‌می‌آید که سفر شینزو آبه به تهران با موفقیت توأم نبوده و ایران قاطعانه هرگونه کار با دولت ترامپ از مسیر ژاپن یا هر مسیر دیگری را رد کرده است. حملاتی که ساعاتی قبل از ملاقات آبه با رهبر انقلاب علیه دو نفت‌کش در نزدیکی تنگه هرمز صورت گرفت نیز باید تصور شکست مأموریت آبه را تقویت کرده باشد؛ بنابراین بزرگ‌ترین سؤالی که اکنون با آن مواجهیم، این است آیا آبه دست خالی تهران را ترک کرده و باید مأموریت او را تماما شکست‌خورده و خاتمه‌یافته تصور کنیم. آبه و سخنگویان او نه در تهران و نه بعد از بازگشت به توکیو سخنی که حاکی از درستی چنین تصوری باشد، بر زبان نیاورده‌اند؛ بلکه برعکس از آنها سخنانی عمدتا مثبت نقل شده است. سخنگوی وزارت خارجه ژاپن دیدار آبه با رهبر ایران را «گرم و صمیمی» توصیف کرده و از آبه نقل کرده که اگرچه «کاهش تنش با مشکلات فراوانی مواجه است؛ اما همچنان تلاشم را ادامه خواهم داد». این سخنان را صرف‌نظر از اینکه تنها سخنانی دیپلماتیک به حساب بیاوریم یا خیر، لازم است که همچنان آن را مبنای کار قرار دهیم.‌سفر آبه به تهران اگرچه تحت شرایطی متفاوت می‌توانست در تعقیب هدفی میانجیگرانه باشد؛ اما عملا به سفری با هدف حقیقت‌یابی تبدیل شد. او امکان یافت در ملاقات با عالی‌ترین مقامات نظام، به طور مستقیم و بی‌واسطه از نظرات و طرز تلقی آنها و آمادگی نظام سیاسی ایران برای نوعی معامله برای رفع بحران جاری مطلع شود و هم‌زمان آنچه را که دست اول و بی‌واسطه و به‌ دور از جنجال‌های سیاست داخلی آمریکا از ترامپ شنیده بود، به اطلاع مقامات ایرانی برساند. او همچنین باید برای مخاطبان خود مشخص کرده باشد که سقف انتظارات آمریکا از ایران چیست. در چنین صورتی، تهران باید اکنون در موقعیت بسیار بهتری برای ارزیابی وضعیت و حرکت در راستای اتخاذ تصمیمات سرنوشت‌ساز قرار گرفته باشد.
آبه نیز با توجه به مذاکراتش با رهبران ایران و آمریکا باید دریافته باشد که آیا اراده لازم در طرفین برای فرصت‌دادن به دیپلماسی و اولویت قائل‌شدن برای تلاش‌های معطوف به حل صلح‌آمیز مناقشه وجود دارد یا خیر. اینها خود دستاوردهای مهمی است که می‌تواند سنگ بنای هر اقدام احتمالی در آینده باشد. در چنین شرایطی، عمل یا بی‌عملی ژاپن در روزهای آینده مشخص خواهد کرد که آیا مقامات آن کشور برداشت مثبتی که حاکی از وجود زمینه برای ادامه تلاش باشد، یافته‌اند یا خیر.‌اگر اکنون یا در آینده مایل به کاهش تنش در منطقه باشیم و در‌این‌باره مساعی جمیله طرف سومی را مفید یا ضروری بیابیم، بی‌شک هیچ‌یک از داوطلبان میانجیگری را مناسب‌تر از ژاپن نخواهیم یافت. ژاپن اصالتا و واقعا خواستار جلوگیری از تنش و برخورد نظامی در خلیج فارس است. این کشور حدود 80 درصد نفت خود را از این منطقه تأمین می‌کند و اختلال در عرضه نفت ژاپن را بیش از هر کشور دیگری تحت تأثیر قرار خواهد داد. آبه که در جریان سفر ترامپ به توکیو خواستار «همکاری نزدیک» بین ژاپن و آمریکا برای «جلوگیری از تبدیل تنش موجود به برخورد نظامی با ایران» شده بود، در تهران بیش از هر چیز دیگر بر ضرورت کاهش تنش در منطقه و احتراز از برخوردی ناخواسته یا تصادفی تأکید کرد. ژاپن همچنین مایل نیست که بحران بزرگ دیگری که می‌تواند چندین ماه و حتی چند سال طول بکشد، موجب به زیر کشیده‌شدن بحران کره شمالی از صدر دستور کار آمریکا و دیگر قدرت‌های بزرگ شود. اگرچه برخی دیگر از کشورها نیز حقیقتا منافع مهمی در حفظ امنیت و ثبات منطقه دارند؛ اما هیچ‌یک از آنها به اندازه آبه دارای روابط نزدیک و دوستانه با ترامپ نیستند. البته با وجود این روابط نزدیک، آبه در تهران کوشید تا فقط به‌عنوان یک پیام‌آور به نظر نیاید؛ بلکه به سابقه دوستی ایران و ژاپن نیز پایبند بماند.
به‌علاوه سفر آبه به تهران می‌تواند تحت شرایطی زمینه‌ساز سفر دیگر مقامات از دیگر کشورها به تهران و جلوگیری از هدف آمریکا که انزوای تهران است، باشد.حمله به دو نفت‌کش که هم‌زمان با حضور آبه در تهران رخ داد، عامل دیگری است که باید بیش‌از‌پیش ما را از وضعیت جاری در منطقه نگران و به ادامه مساعی جمیله ژاپن یا دیگران امیدوار کند. اقدام عجولانه و بی‌معنی وزیر خارجه آمریکا دایر بر متهم‌کردن ایران در این قضیه که به نحوی بی‌پایه و بدون سند و مدرک انجام شد و طرح موضوع در یک نشست شورای امنیت نشان داد که آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌اش تا کجا حاضرند توطئه‌های خود علیه ایران را پی بگیرند. با توجه به عواقب چنین اتهاماتی و سوابق امر از‌جمله رأی مثبت روسیه و چین به قطع‌نامه‌های تحریم ایران در شورای امنیت در گذشته، ایران بیش‌از‌پیش باید احتیاط کند.