مزاج شما از چه نوعي است؟ صفراوي، سوداوي، دموي يا بلغمي. شايد وقتي اين اسم ها را مي خوانيد با خود بگوييد که مزاج افراد داراي دو خصوصيت گرم و سرد است و چه ارتباطي به صفرا، سودا، خون و بلغم دارد، اما بايد بدانيد نام هاي گفته شده اخلاط چهارگانه بدن ما هستند که اگر تعادل آنها برهم خورد علائمي چون سنگيني، غلظت خون و افزايش حرارت بدن بروز کرده و فرد را دچار کسالت، سستي، خواب آلودگي، سردرد و کند ذهني مي کند.

اين اخلاط خصوصيات سرد و گرم داشته و در بدن جايگاه مشخصي دارند. سودا در طحال، صفرا در کيسه صفراوي، خون در کبد و بلغم در لنف هاي سراسر بدن جاي گرفته اند.

خوب است بدانيد مزاج صفراوي خصوصيت آتش دارد و گرم و خشک است. مزاج دموي (خون) ماهيت هوا دارد و گرم و تر است.

مزاج بلغمي خصوصيت آب دارد و سرد و تر و مزاج سوداوي ماهيت خاک دارد و سرد و خشک است. اگر در افراد دو مزاج بلغمي و سوداوي غالب باشد طبع بدن سرد و اگر دو مزاج دموي و صفراوي غالب باشد طبع بدن گرم است.

گرم مزاجيم يا سرد مزاج؟

قبل از پاسخ به اين پرسش لازم است بدانيد پايه اصلي طب سنتي برخلاف طب مدرن امروزي بر اساس شناخت نوع مزاج و طبيعت انسان بوده و برهمين اصل خوراکي هايي تجويز مي شود که بتواند مزاج را متعادل و علائم بيماري را التيام بخشد البته اين را هم بدانيد در به کارگيري طب سنتي نبايد افراط و تفريط کرد، چرا که در هر صورت بشر براي درمان بيماري هاي حاد و سخت نياز به طب مدرن و داروهاي شيميايي و جديد آن دارد، اما تحقيقات نشان داده است طب سنتي در مقايسه با طب امروزي اثرگذاري بيشتري در التيام و درمان بيماري هاي مزمن، ويروسي و اختلالات گوارشي دارد.

اما بر اساس چه خصوصياتي ماهيت مزاجي مان را بشناسيم؟ بيشتر کساني که رنگ پوستشان سفيد است سرد مزاج هستند.

در سرماي زمستان براحتي گرم نمي شوند. خواب را به فعاليت روزانه ترجيح مي دهند. بيشتر آنها کم حوصله و بي حال بوده و از کمبود انرژي رنج مي برند. درونگرا بوده و در محاورات احساسات خود را بروز نمي دهند و کمتر عصبي مي شوند و بيشتر عصباني مي کنند ! نبض آنها آرام مي زند و عروق خوني شان باريک است. مستعد ابتلا به پارکينسون، MS، سوزش و نفخ معده، سرگيجه، تهوع و سردرد هستند.

اما افراد گرم مزاج، پرانرژي، چالاک، زرنگ و زودفهم هستند. رنگ پوست آنها اغلب سرخ و تيره است و رگ هايشان نمايان. برونگرا بوده و در محاورات سرعت در سخن گفتن و پيوستگي گفتار دارند و سريع احساساتشان را بروز مي دهند.

گرماي تابستان برايشان زجرآور است و عطش زيادي دارند. اين افراد به دليل ضربان قوي قلب، اندام هاي پرخون، محرک و فعالي دارند.

غذاي دو مزاج گرم و سرد

بدن هر کسي با دريافت يکسري غذاها واکنش مخصوصي را از خود نشان مي دهد. مثلا شنيده ايد که مي گويند فلان کس با خوردن يک خيار سردي اش مي کند و ديگري با مصرف يک مويز گرمي اش مي کند. اين همان ارتباط ميان نوع غذاها با ماهيت مزاج ماست که اگر رعايت نشود اثرات ناگوار گرمي و سردي در غالب علائم بيماري بروز مي کند.

به همين دليل هم سالخوردگان گرم و سرد چشيده روزگار ما هميشه به رعايت توازن ميان انواع خوراکي ها توجه کرده اند و از قديم غذاها و نوشيدني هايي چون دوغ با کاکوتي، باقلا با گلپر، آبگوشت با آويشن، ماهي با گردو و فلفل، برنج با زيره، پنير با گردو، گوشت با سماق، ماست با نعناع، کاهو با سکنجبين يا کله پاچه با دارچين را با يکديگر مناسب مي دانسته اند.

اما کدام غذاها گرم و کدام يک سرد است؟ به گفته متخصصان طب سنتي گوشت گوسفند، شتر، بوقلمون، مرغابي، انواع شيريني ها، کشمش، خرما، عسل، ارده، انجير، انگور، موز، خرمالو، خربزه، گردو، نمک، روغن، هل، تخم مرغ، نان گندم، اغلب ادويه جات و غذاهاي فرآوري شده همچون سوسيس و کالباس طبع گرمي دارند، اما از غذاهاي سرد مي توان به گوشت گاو، گوساله، مرغ، ماهي، برنج، ماست، خيار، هندوانه، جو، ماش، باقلا، ذرت، زرشک، انواع لبنيات، کدو، ريواس، قارچ، تمبرهندي، گوجه سبز، چغاله بادام، گيلاس، کاهو، آلو، انار، سرکه و آب يخ اشاره کرد.

نکته جالب تر آن که از امام صادق(ع) نقل است ميوه ها را به صورت فصلي بخوريد. چرا که فصول سال هم طبع گرم و سرد دارند و ميوه، سبزي و غذاهاي آن فصل با مزاج ما هماهنگ تر است.

اين را هم بدانيد زياده روي در مصرف غذاهاي گرم موجب تب، يبوست، جوش، بوي تند ادرار، پرفشاري خون، آشفتگي، بي قراري، عطش و سرگيجه مي شود که با مصرف غذاهاي سرد مي توان اثرات آن را تعديل کرد، اما مصرف زياد غذاهاي سرد هم باعث دل درد، نفخ، اسهال، گرفتگي عضلات، سستي و ضعف، تکرر ادرار، روماتيسم، دست و پاي سرد و ترشح زياد بزاق مي شود.


غذاهاي مناسب مزاج هاي چهارگانه

اما پرسش اصلي آن که متخصصان چه رژيمي را براي مزاج هاي چهارگانه مناسب دانسته اند؟

مزاج صفراوي ها گرم و خشک است و افراد با اين مزاج پوست خشک، موهايي مجعد و رنگ زردي دارند. يبوست، ادرار تيره، کم اشتهايي، عطش، تلخ شدن دهان، سردرد، سرگيجه و ديدن خواب هاي ترسناک از نشانه هاي مزاج صفراوي است. غذاهاي چرب و سنگين صفرا را زياد کرده و مصرف غذاهاي سرد توصيه مي شود.

مزاج دموي ها گرم و تر است و تعادل آن به ترکيبات شيميايي موجود در خون مربوط مي شود. افراد با اين مزاج پوست مرطوب با منافذ باز دارند و پرمو و پراشتها هستند.

افزايش اين مزاج موجب سنگيني، شيرين شدن دهان، قرمزي زبان و سرخي پوست مي شود. پرخوري بر حالت دموي مزاج مي افزايد و استفاده از غذاهاي سرد، ميانه روي در خوردن و نوشيدن زياد آب رقيقي خون را زياد و از حرارت بدن مي کاهد.

مزاج سوداوي ها سرد و خشک و سنگين ترين مزاج است. پوست اين افراد خشک و تيره و مزه دهانشان شور يا ترش است. زيادي اين مزاج فرد را دلتنگ، بي حوصله و افسرده مي کند و اگر به تعادل نرسد اختلالات روحي ظاهر مي شود.

غذاهاي مانده، بيات، نمک سود و دودي، سودا را زياد مي کند و خوردن يخ و مصرف غذاهاي فرآوري و سرخ شده براي اين افراد مضر بوده، اما غذاهاي گرم توصيه مي شود. مزاج بلغمي ها سرد و تر است.

پوست اين افراد سرد و نرم بوده و موها صاف و کم پشت و ريزش و پيدايش موي سفيد پيش از موعد در آنها شايع است.

غذاهاي سردي بخش همچون لبنيات، ترشي و سرکه بلغم را زياد مي کند و بهترين غذا براي اين مزاج غذاهاي گرم است.