آيا مي دانيد برخي از محصولاتي که در برنامه غذايي روزانه مان استفاده مي کنيم از انواع غذاهاي فراسودمند بوده و ما از آن بي اطلاع هستيم؟ اين غذاها چه مزيتي دارند؟
آيا مي توانند در کاهش خطر ابتلا به بيماري هاي زمينه اي همچون ديابت، پرفشاري خون، چربي و کلسترول بالا و بيماري هاي قلبي ـ عروقي و حتي سرطان موثر باشد؟ کداميک از غذاهايي که در روز مصرف مي کنيم فراسودمند است؟
غذاهاي فراسودمند يا عملگرا شبيه غذاهاي متعارف و معمول روزانه ماست، اما وقتي مصرف مي شود علاوه بر خواص تغذيه اي، مزاياي سلامت بخشي از خود نشان مي دهد که خطر ابتلا به بيماري هاي سخت و مزمن را کاهش مي دهد. اين غذاها حاوي مواد شيميايي سنتزي نبوده و کاملا طبيعي است.
غذاهاي عملگرا هم خود حاوي مزاياي سلامت بخش است و هم مي توان ترکيبات مضر آنها را حذف و يک يا چند ترکيب طبيعي سودمند به آن افزود.
به عنوان مثال ماست يک فرآورده لبني سودمند و مغذي است که با حذف چربي و افزودن باکتري هاي پروبيوتيک آن را فراسودمند مي کند.
اين محصول اثراتي فراتر از محتواي مواد مغذي خود داشته و به واسطه باکتري هاي مفيد پروبيوتيک مزاياي فيزيولوژيک آن ارتقا و موجب افزايش عملکرد جسمي و ذهني ما مي شود و به ميزان زيادي ريسک ابتلا به بيماري هاي زمينه اي را کاهش مي دهد.
مهم ترين اثرات غذاهاي فراسودمند تقويت سيستم ايمني بدن، دارا بودن ويژگي هاي آنتي اکسيداني، سم زدايي و اثرات ضدالتهابي است البته لازم است بدانيد موثر بودن غذاهاي فراسودمند در يک فرد به معني اثربخش بودن آن در ديگر افراد نيست و عوامل بسياري در اثربخش بودن اين فرآورده ها نقش دارد.
مهم ترين غذاهايي که خصوصيات عملگرايي آن تا کنون مورد بررسي و تحقيق قرار گرفته است فرآورده هاي پروبيوتيک، ميوه ها و سبزيجات رنگي، محصولات سبوس دار، غذاهاي حاوي اسيدهاي چرب غيراشباع و گياهان سنتي و دارويي است.
خوشمزه يا بدمزه فرآورده هاي پروبيوتيکي بخوريد
گاهي برخي خانواده ها از مصرف محصولات پروبيوتيک بخصوص فرآورده هاي لبني همچون شير، ماست يا پنير پروبيوتيکي اجتناب مي کنند.
به عقيده آنها اين محصولات در مقايسه با انواع فراورده هاي سنتي يا پرچرب لبني طعم لذيذي ندارد و حتي از رغبت آنها به مصرف فرآورده هاي لبني مي کاهد، اما بايد بدانيد پروبيوتيک ها توده فعال و زنده اي از ميکروب هاست که با حضور در دستگاه گوارش موجب تقويت و رشد ميکروب هاي مفيد مقيم در روده ها مي شود.
اين ميکروب ها جذب مواد معدني بويژه کلسيم و منيزيم را از لوله گوارش افزايش مي دهد و خطر چاقي و ديابت نوع 2 را کم مي کند. از سوي ديگر پروبيوتيک ها از علائم تحمل نکردن لاکتوز شير مي کاهد و با تقويت سيستم ايمني، مقاومت بدن را در برابر بيماري ها بيشتر مي کند.
همچنين به ميزان زيادي از سمي بودن و جهش زايي ترکيبات دفعي به جاي مانده در لوله گوارش و از شدت عفونت هاي شايع مجراي تناسلي خانم ها مي کاهد.
يکي از مهم ترين آثار استفاده از محصولات پروبيوتيک کمک به کاهش کلسترول خون است. به طوري که تحقيقات نشان داده است مصرف دو تا چهار هفته فرآورده هاي لبني پروبيوتيک همچون ماست اثرات قابل توجهي در تنظيم چربي خون دارد.
لازم است بدانيد کفير هم نوعي نوشيدني پروبيوتيکي است که اثرات مقابله آن با جهش زايي و عفونت هاي ويروسي و قارچي به اثبات رسيده است.
اين را هم بدانيد باکتري هاي پروبيوتيک بيشتر از يک هفته يا حداکثر ده روز زنده نمي مانند و مصرف کم آن مفيد نخواهد بود. مصرف اين نوع محصولات براي کودکان زير يک سال بايد تحت نظر پزشک مربوط باشد.
ميوه هاي و سبزي هاي فرا سودمند
امروزه تحقيقات وسيعي در مورد عملگرا بودن ميوه و سبزي ها با رنگ هاي زرد، نارنجي و سبز به عمل آمده است.
اثرات فراسودمند اين گياهان به محتواي فيبري و برخي ترکيبات موجود در آنها همچون فلاونوييدها و رنگدانه هاي آنتي اکسيداني نسبت داده شده است.
رنگدانه ها در ميوه ها و سبزيجاتي همچون هويج، ترب، گوجه فرنگي، اسفناج، پرتقال، نارنگي، زردآلو، انبه، هلو، شليل، طالبي، هندوانه، کدو حلوايي، نخود فرنگي، ذرت شيرين و فلاونوييدها در لوبياي سويا، چاي، کاکائو، کلم بروکلي، سير، زردچوبه، گيلاس ترش و بسياري از توت ها به وفور يافت مي شود.
اين ترکيبات مي توانند راديکال هاي مضر حاصل از واکنش هاي اکسايشي ايجاد شده در بدن را خنثي و از بروز بيماري هاي قلبي ـ عروقي، آسم، ورم مفاصل و اختلالات بينايي بکاهند.
لازم است بدانيد حرارت يا پخت ملايم و کوتاه مدت سبزي ها و ميوه هاي رنگي در مقدار کمي روغن گياهي مي تواند ميزان جذب رنگدانه ها را تا چند برابر افزايش دهد.
به عنوان مثال قدرت جذب رنگدانه گوجه فرنگي در محصولات فرآوري شده آن همچون رب و سس بالاست. همچنين اختلاط شير با آب هويج به سبب چربي شير به جذب بهتر رنگدانه هاي هويج کمک خواهد کرد.
البته بد نيست بدانيد دريافت ترکيبات آنتي اکسيداني از رژيم غذايي در مدت زمان کوتاه تاثير چنداني بر سلامت يا جلوگيري از بروز بيماري ها نخواهد داشت.
دريافت زياد اين ترکيبات هم هيچ نوع عارضه جانبي يا علائم مسموميتي ندارد و تنها زياده روي در ميوه هاي زرد و نارنجي موجب تغيير رنگ پوست بويژه در نواحي دست، پا و صورت مي شود.
عملگرايي برخي از ادويه ها
برخي افراد عقيده دارند استفاده از مواد گياهي و ادويه ها درغذاها فقط عاملي براي بهبود رنگ و طعم غذاست و اغلب از اثرات درماني و خواص فراسودمند آن بي خبرند، اما مطالعات نشان داده است ادويه ها داراي ترکيبات مختلفي هستند و هر کدام خواص درماني اثبات شده اي دارند.
به عنوان مثال آويشن درمان کننده آلودگي و انگل هاي کرمي شکل روده است و اثرات ضدميکروبي دارد. شيرين بيان براي درمان اختلالات گوارشي موثر است.
زنجبيل اثرات ضدالتهابي و ضدميکروبي دارد و باعث افزايش حرکات لوله گوارشي مي شود و به حالت ارتجاعي عروق خوني کمک مي کند.
دارچين اثرات ضدقارچي، ضداسهالي و تسکين دهندگي دارد و مصرف منظم آن يک عامل کمک کننده در پيشگيري از ديابت نوع 2 است. نعناع از گرفتگي عضلاني مي کاهد و داروي موثر مشکلات گوارشي است.
فلفل سامانه دفاعي بدن را تحريک و تقويت کرده و از شکل گيري تومورها جلوگيري مي کند.
حتي نمک رژيمي کم سديم که پتاسيم، جايگزين نيمي از سديم آن شده را هم مي توان نوعي محصول فراسودمند دانست، چرا که به ميزان زيادي از پرفشاري خون مي کاهد. در ميان گياهان سنتي دارويي هم جين سينگ، گوارانا و جينکو عملکرد بالايي از نظر فيزيکي و رواني دارد.
تحقيقات نشان داده است طي شش سال اخير درميان غذاهاي فراسودمند مصرف فرآورده هاي لبني پروبيوتيک رشد چشمگيري داشته و يکي از اقلام اصلي سبد خانوار به شمار مي رود.
محصولات کم نمک، کم چرب، کم شيرين، غني شده، سبوس دار و برخي مکمل ها همچون امگا ـ 3 از جمله فرآورده هايي است که مي توان آنها را فراسودمند دانست.