بزرگنمايي:

ایران پرسمان - ولیعهد ورشکسته
٧
٠
اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
یک هفته از حمله به دو پالایشگاه تاسیسات نفتی آرامکو در عربستان سعودی گذشت. آتش حمله خاموش شده اما بر شعله آتش‌ در منطقه افزوده شده است. انصارلله یمن با حمله به آرامکو، آرامش خاندان سعودی را برهم زده است. این حمله عربستان را از چند جهت تحت فشار قرار داده است: 1. نمایش ناکارآمدی تجهیزات نظامی که ریاض میلیاردها دلار برای خرید آنها هزینه کرده است2.ناتوانی نظامی سعودی در برابر یمنی‌هایی که 4 سال است در حصر سیاسی و اقتصادی و زیر باران بمب نیروهای ائتلاف به رهبری سعودی هستند. 3. تصمیم‌گیری درباره نوع واکنش به ایران که سعودی ادعا می‌کند پشت پرده این حمله است و 4. ضرورت تصمیم‌گیری درباره جنگ یمن که طرف مقابل عربستان در آن اکنون به صراحت می‌گوید یا کشتن کودکان ما را متوقف کنید یا منتظر حمله بیشتر باشید. چشم امید سعودی در این وادی به ایالات متحده امریکا دوخته شده بود که با گذشت 7 روز از قضیه به نظر نمی‌رسد واشنگتن قصد حمایتی فراتر از بیانیه‌های سیاسی داشته باشد.حمله به آرامکو موجی از واکنش‌های بین‌المللی را به همراه داشت. هرچند این حمله از سوی تمام بازیگران دولتی در عرصه بین‌الملل محکوم شد اما در بیانیه‌های محکومیت یک جمله واحد به چشم می‌خورد: «در تلافی تعجیل نکنید، منطقه به جنگی دیگر نیاز ندارد.» در حالی که عربستان سعودی درست مانند همیشه تلاش کرد از فضای ملتهب موجود در روزهای نخست حادثه استفاده و با طرح نام ایران، بخت خود را برای چندمین بار امتحان کرده تا شاید حمله‌ای نظامی علیه ایران شکل بگیرد اما این‌بار نیز سناریو‌سازی‌ها مطلوب ریاض را محقق نکرد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه دولت ایالات متحده امریکا فورا خود را به عربستان و پس از آن امارات رساند. پمپئو که از نخستین ساعات حمله به آرامکو، توپ زدن در زمین سعودی را آغاز کرده و بدون هیچ‌گونه مدرکی ایران را متهم شناخته بود در عربستان نیز در همان مسیر قدم زد و حمله به آرامکو را اقدام جنگی و عامل آن را ایران خواند. این اظهارات پمپئو در حالی تعبیر به توسل احتمالی واشنگتن به گزینه نظامی علیه ایران شد که دونالد ترامپ، مافوق مایک پمپئو تکلیف خود را با این حادثه مشخص کرده وهرچند در ملاعام از وجود تمام گزینه‌ها روی میز سخن می‌گوید اما عملا گزینه نظامی را کنار زده است و به راهکارهایی چون تشدید تحریم‌های ایران یا اعزام نیروهای بیشتر به منطقه غرب آسیا به بهانه واهی مبارزه با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران می‌اندیشد. البته مواضع پمپئو دوام چندانی نداشت و به محض آنکه پای وی به امارات رسید ادعا کرد اجماعی علیه ایران در سطح بین‌المللی شکل گرفته اما امریکا نیز مانند سایرین به دنبال راه‌حل دیپلماتیک است.
در حالی که عربستان سعودی درست مثل همیشه نمایش ضدایرانی خود با در معرض دید قرار دادن بقایای پهپادها و موشک‌های شلیک شده به آرامکو را پیش برده و به شورای امنیت نیز شکواییه‌ای دال بر دخالت ایران در این پرونده نوشته اما به نظر می‌رسد که امریکا به عنوان اصلی‌ترین تامین‌کننده ادوات جنگی عربستان و همچنین پدرخوانده این کشور در حوزه امنیتی ترجیح می‌دهد توپ را به زمین سعودی انداخته و از کنار این قضیه با حمایت‌های سیاسی یا حتی استفاده از آن به سود خود با جلب موافقت امارات و عربستان برای پیوستن به ائتلاف نظامی در خلیج‌فارس بگذرد.عربستان سعودی در حالی پس از این ماجرا تلاش می‌کند پای کشورهای دیگر را به منازعه‌ای بازهم نظامی در منطقه باز کند که یمن به باتلاقی برای این کشور تبدیل شده‌ و چهار سال جنگ نه تنها یمنی‌ها را به تسلیم وانداشته بلکه مهم‌ترین تاسیسات نفتی سعودی که قلب اقتصادی این کشور به حساب می‌آید هم در تیررس موشک‌ها و پهپادهای یمنی‌ها قرار گرفته است. امتناع امریکا از ورود به درگیری نظامی با ایران در حالی صورت گرفته که تهران و واشنگتن همزمان با تشدید تنش‌ها تلاش می‌کنند از ورود به منازعه مستقیم پرهیز کنند و البته در این میان واسطه‌هایی از شرق (ژاپن) تا غرب (فرانسه) تلاش می‌کنند نوعی از آتش‌بس میان ایران و امریکا برقرار کنند. همزمان در واشنگتن، اعضای کنگره تلاش می‌کنند با بستن راه رییس‌جمهور مانع از صدور دستوری ناگهانی از سوی کاخ سفید برای حمله به ایران بشوند. برهمین اساس مذاکره‌کنندگان مجلس نمایندگان و مجلس سنای امریکا روز پنجشنبه رسما گفت‌وگوها برای نهایی کردن متن لایحه بودجه دفاعی امریکا و رفع مغایرت‌های موجود در مصوبه‌های این دو مجلس از این لایحه را آغاز کردند. یکی از مواردی که مذاکره‌کنندگان در جلسات خود در این چارچوب (موسوم به «کمیته کنفرانس») برای آن تصمیم خواهند گرفت اضافه شدن یا نشدن متممی به لایحه بودجه دفاعی امریکا است که به دنبال سلب اختیار اعلام جنگ علیه ایران از «دونالد ترامپ»، رییس‌جمهور امریکا است. مجلس نمایندگان امریکا روز 21 تیرماه طرح ممانعت از اقدام نظامی با ایران را به تصویب رساند، اما تبدیل شدن این طرح به قانون در آن زمان در هاله‌ای از ابهام قرار داشت، زیرا مجلس سنا دو هفته قبل‌تر در تصویب طرح موازی آن ناکام مانده بود.«تام یودال»، نماینده مجلس سنا که ارایه‌کننده طرحی بود که در این مجلس به تصویب نرسید در توییترش نوشت: «لازم است در لایحه بودجه دفاعی متمم من گنجانده شود تا اطمینان حاصل کنیم بدون اجازه کنگره به جنگ با ایران نمی‌رویم.»یکی دیگر از راهکارهای امریکا برای فرونشاندن انتظارهای سعودی، انتقال تجهیزات بیشتر به منطقه غرب آسیا است. وال‌استریت‌ژورنال در این باره نوشت: به دنبال حملات اخیر به صنایع نفتی آرامکو در عربستان سعودی، وزارت دفاع امریکا در حال بررسی استقرار سامانه‌های ضدموشکی بیشتر، یک اسکادران جت‌های جنگنده دیگر و همچنین استقرار تجهیزات نظارتی بیشتر در منطقه غرب آسیا است. مقامات امریکایی می‌گویند که این تدابیر در حال ارزیابی و بررسی است و علاوه بر موارد مذکور حضور و حفظ یک ناو هواپیمابر و دیگر ناوهای جنگی در غرب آسیا نیز قابل انتظار است. افزایش تجهیزات نظامی امریکا در منطقه به منظور افزایش توان دفاعی امریکا و متحدانش بعد از حملات گسترده روز شنبه به تاسیسات نفتی سعودی است و اکنون برای دریافت تاییدیه روی میز «دونالد ترامپ» رییس‌جمهور امریکا است.
زنجیره پاسخ‌های ظریف به همتای امریکایی
در حالی که تهران و واشنگتن هیچ ارتباط دیپلماتیکی با هم ندارند و دولت ترامپ با سیاست فشارحداکثری به شمول کناره‌گیری از برجام و بازگرداندن تحریم‌های هسته‌ای عملا آن نیمچه کانال گفت‌وگوهای وزرای خارجه را هم مسدود کرد اما سیاستمداران دو کشور در فضای مجازی و در گفت‌وگوهای رسانه‌ای پیام‌هایی را که باید به هم می‌رسانند. محمد‌جواد ظریف و مایک پمپئو، وزرای خارجه ایران و امریکا دو چهره‌ای هستند که این روزها پیام‌های غیرمستقیم بسیاری به هم داده‌اند. در حالی که عربستان سعودی روایت خود از دخالت ایران در حمله به آرامکو را در 7 روز گذشته بارها و بارها تغییر داده و البته هربار به نوعی تعدیل کرده، محمد‌جواد ظریف از نخستین ساعات این حمله در نبردی دیپلماتیک وارد شده و ضمن رد ادعاهای مطرح شده علیه ایران، تلاش‌های تهران در چندسال اخیر برای پایان دادن به جنگ و بحران انسانی در یمن را یادآوری کرد. نخستین رویارویی ظریف با همتای امریکایی در توییتر زمانی انجام گرفت که وزیرخارجه امریکا در جمع خبرنگاران گفت: «این حمله علیه عربستان سعودی و خاک آنها انجام شده و اقدام به جنگ مستقیم علیه آنها به حساب می‌آید».
ظریف در پاسخ به این اتهامات نوشت: «اقدام به جنگ یا تحریک برای جنگ؟ بقایای تیم ب (به اضافه همپیمانان جاه‌طلب آنها) تلاش می‌کنند، دونالد ترامپ را به سمت جنگ فریب دهند. آنها به خاطر خودشان، باید دعا کنند که به آنچه که به دنبال آن هستند، نرسند. آنها هنوز هزینه‌های بسیار کوچک‌تر جنگ یمن را که چهار سال پیش از سرگستاخی از پایان دادن به آن خودداری کردند، می‌پردازند».
رییس‌ دستگاه دیپلماسی ایران با انتشار ویدئویی از اعترافات اخیر پمپئو که گفته بود به عنوان رییس سیا، دروغ می‌گویند و تقلب می‌کنند، ادامه داد: «پمپئو، عادات قدیمی به سختی ترک می‌شود. «دروغ و تقلب»- و خود را خوار و ذلیل مشتری‌های خارجی کردن که بی‌اعتنایی کامل به خون و ثروت را پنهان می‌کنند- در روزهای اخیر به اوج خود رسیده است».وی سپس به واشنگتن و همپیمانان جنگ‌طلب این کشور توصیه کرد: ‌«مسیر رستگاری: فرصت را غنیمت شمرید برای اینکه به فاجعه یمن پایان دهید-‌نه اینکه آن را گسترش دهید».
همزمان با ادامه روند محکوم کردن ایران در حمله به آرامکو، ظریف در حالی که راهی نیویورک به منظور شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد بود در توییترش نوشت: «خون اعراب در ازای نفت اعراب.الفبای سیاسی امریکا: 4 سال بمباران بی‌ملاحظه یمن، صدها هزار جان‌باخته یمنی، سوء تغذیه 20 میلیون یمنی- 2.3 میلیون مورد وبا و آزادی عمل کامل برای مجرمین. در مقابل، حمله تلافی‌جویانه یمنی‌ها به انبارهای ذخیره نفت مساوی است با اقدام به جنگ غیرقابل پذیرش. ظریف بلافاصله پس از این توییت در توییت جداگانه‌ای با برشمردن ابتکارهای دیپلماتیک ایران در سطح جهانی و منطقه‌ای به برخی شعارهای مزورانه واکنش نشان داد: «ائتلاف برای راه‌حل مسالمت‌آمیز؟ ابتکارهای دیپلماتیک ایران:
1985: امنیت در خلیج فارس، 1997: گفت‌وگوی تمدن‌ها، 2013: دنیا علیه خشونت، 2014: مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای، 2015: طرح صلح یمن، 2017: فرآیند آستانه، 2019: پیمان منطقه‌ای عدم تجاوز.»
در حالی که ایران همچنان خواهان هوشیاری عربستان سعودی و بازگشت از مسیر اجاره ناموفق امنیت از بازیگر فرامنطقه‌ای است به نظر می‌رسد که ریاض همچنان خیال بازگشت از مسیر اشتباه را ندارد و این در حالی است که برادرخوانده منطقه‌ای عربستان یعنی امارات متحده عربی با هوشیاری بیشتری نسبت به وقایع واکنش نشان می‌دهد. در حالی که امارات پس از حمله به تانکرهای نفتی در بندر الفجیره که عاملان آن هنوز مشخص نشده‌اند و هدف قرارگرفتن پهپاد امریکایی توسط ایران ترجیح داد در مسیر کاهش تنش با تهران قدم بردارد تا امنیت ابوظبی بیش از این تحت تاثیر قرار نگیرد، محمد بن‌سلمان در ریاض همچنان حاضر به پرداخت هزینه سیاسی، امنیتی و اقتصادی در ازای تداوم سیاست ایران‌ستیزی است. ماجرای آرامکو و خودداری امریکا از ورود به منازعه نظامی با ایران آخرین حلقه از دومینویی است که شکست سیاست‌های محمد بن‌سلمان در قبال تهران را به تصور می‌کشد اما گویا حتی شکاف در تیم بی‌ (اخراج جان بولتون در امریکا، شکست انتخاباتی بنیامین نتانیاهو در انتخابات رژیم اسراییل و فاصله گرفتن محسوس محمد بن‌زاید از سیاست‌های همتای سعودی) هم فرزند ملک سلمان را از خواب بیدار نکرده است. بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران در چند روز اخیر تنها راه نجات محمد بن‌سلمان از مخمصه به وجود آمده را قدم زدن در مسیر کاهش تنش با تهران خوانده‌اند. توصیه‌ای که ایران از مدت‌ها پیش مستقیم و باواسطه به همسایه خود در حاشیه خلیج فارس کرده اما با پاسخ منفی روبه‌رو شده است.