بزرگنمايي:

ایران پرسمان - چند پلاسکوی دیگر فرو می‌ریزد؟
٣٠٨
٠
آرمان ملی / متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
بیش از دوسال از حادثه تلخ فروپاشی ساختمان پلاسکو می‌گذرد. راهکارها و اقدامات فراوانی در این مدت به منظور پیشگیری از بروز حوادث مشابه در سطح تهران انجام شد، اما آیا این اقدامات کافی بوده است؟ طبق اعلام الهام فخاری عضو شورای اسلامی شهر تهران، تنها در منطقه 12 تهران نزدیک به 200 ملک تجاری فرسوده و خطرآفرین وجود دارد. اطلاع‌رسانی، افزایش کنترل و نظارت بر مراکز تجاری قدیمی شهر تهران تا چه میزان اصناف و کسبه را متوجه خطرهای بالقوه مربوط به ایمنی ساختمان کرده است؟ دنیای اقتصاد در این گزارش ضمن بررسی میدانی وضعیت ایمنی برخی مراکز تجاری قدیمی شهر تهران، راهبرد ارگان‌های مربوطه در برخورد با مراکز تجاری خطرناک و ناایمن شهر تهران را پیگیری می‌کند.
عضو سازمان نظام مهندسی و مشاور رئیس این سازمان اظهار کرد که از بعد از حادثه پلاسکو، نهادها و دستگاه‌های مرتبط با بحث ایمنی ساختمان از جمله شهرداری، آتش‌نشانی و نظام مهندسی، همکاری‌ها و پروژه‌های مشترک فراوانی را به‌منظور ارتقای سطح ایمنی ساختمان‌های تجاری قدیمی انجام داده‌اند. غلامرضا خوش‌گفتارمنفرد با اشاره به قانون مقررات ملی ساختمان، تصریح کرد: هم‌اکنون تمامی سازندگان ساختمان‌های تجاری در تهران از ابتدا و شروع طراحی تا اجرای و پایان ساخت‌وساز، باید تاییدیه مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی را دریافت کنند. همچنین پس از پایان کار ساخت‌وساز، سازمان نظام مهندسی با صدور شناسنامه فنی-ملکی برای ساختمان‌های تجاری، تمامی موارد مربوط به ایمنی ساختمان را بررسی و در شناسنامه یادشده ثبت می‌کند. بنابراین سازمان آتش‌نشانی می‌تواند در زمان بروز حادثه با استفاده از اطلاعات موجود در این شناسنامه نسبت به خدمات‌رسانی و امداد‌رسانی بهتر اقدام کند.
الزام صدور شناسنامه برای ساختمان
عضو سازمان نظام مهندسی ادامه داد: در اینجا باید به این نکته اشاره کنم که متاسفانه مراجع صدور پروانه ساختمان (شهرداری‌ها)، همکاری و تعامل کافی را با سازمان نظام مهندسی به منظور اجباری‌کردن دریافت شناسنامه فنی ملکی برای ملک‌هایی با مساحت کمتر از دوهزار متر زیربنا را ندارند. اگر دریافت این شناسنامه برای سازندگان اجباری شود، به‌طور حتم ایمنی تمام ساختمان‌های شهر ارتقای چشمگیری می‌یابد، زیرا سازندگان ملزم به دریافت استانداردهای مقررات ملی ساختمان خواهند بود. خوش‌گفتار با بیان اینکه طبق مبحث 22 مقررات ملی ساختمان، تمامی جزئیات مربوط به یک ساختمان اعم از معماری، سازه، تاسیسات برق و تاسیسات مکانیکی، حداکثر پنج‌سال پس از ساخت باید مورد بازرسی مهندسان دارای صلاحیت قرار بگیرد، گفت: متاسفانه این مورد هم تاکنون لازم‌الاجرا نیست؛ اما همین که در قانون مقررات ملی ساختمان تعریف شده، یک نکته مثبت است. وی افزود: معتقدم اگر بستر قانونی برای اجباری‌شدن موارد یادشده فراهم شود، با توجه به ظرفیت فنی سازمان نظام مهندسی استان تهران، شهر تهران می‌تواند به سمت تبدیل‌شدن به شهری ایمن و سبز پیش برود.
وظایف شهرداری‌ها و نظام مهندسی
مشاور رئیس سازمان نظام مهندسی در واکنش به سوالی مبنی بر استاندارد تراکم ساختمان‌های تجاری شهر تهران، گفت: همان‌طور که می‌دانید تدوین ضوابط شهرسازی برعهده وزارت راه و شهرسازی و اجرای آن وظیفه شهرداری‌هاست. اما اجرای مقررات ملی ساختمان به منظور کیفی‌سازی ساختمان‌ها تدوین شده، برعهده سازمان نظام مهندسی است. در مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان که با عنوان الزامات معماری مشخص شده، ضوابط رعایت استانداردهای تراکم تعیین شده است؛ اما از آنجا که سازمان قدرت اجرایی ندارد، تنها کاری که می‌تواند انجام دهد، معرفی و گزارش تخلفات به مرجع صدور پروانه ساختمان(شهرداری) است. متاسفانه در سال‌های اخیر شهرداری تهران به دلیل تامین بودجه مورد نیاز خود، آن‌طور که باید با متخلفان مقابله یا برخورد نکرده و به جریمه نقدی بسنده کرده است. به گفته خوش‌گفتار بسیاری از مراکز تجاری مرکز شهر تهران قدمتی بالاتر از 25سال داشته و از آنجا که سازمان نظام مهندسی تنها 24سال است که راه‌اندازی شده، بسیاری از این مراکز فاقد استانداردهای مقررات ملی ساختمان هستند. بنا بر این گزارش، طبق اعلام سازمان آتش‌نشانی، پس از حادثه پلاسکو طرح جامع نظام بازرسی بسیار جدی‌تر از قبل در حال پیگیری است. سخنگوی سازمان آتش‌نشانی در این‌باره می‌گوید: در این طرح سازمان آتش‌نشانی وضعیت بیش از یک‌هزار ساختمان از جمله مراکز تجاری مرکز شهر تهران را مورد بررسی قرار داد و به مراکزی که فاقد ایمنی‌های لازم و حداقلی بودند، هشدارهای لازم ابلاغ شد. همچنین در مواردی که ساختمان‌ها هشدارهای آتش‌نشانی مبنی بر ایمنی ساختمان خود را جدی نمی‌گیرند، مراجع قضائی آنها را پلمب می‌کنند.
ساختمان‌های پرخطر
جلال ملکی سخنگوی سازمان آتش‌نشانی در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد، گفت: ساختمان‌های ناایمن تهران به سه دسته‌ کم‌خطر، میان‌خطر و پرخطر تقسیم می‌شوند. او می‌گوید که تمرکز ساختمان‌های تجاری خطرناک و نیمه‌خطرناک در منطقه 12 و به‌طور مشخص محدوده بازار تهران بیش از سایر مناطق است. ملکی با بیان اینکه در بسیاری از این مراکز تجاری قدیمی به‌جز بار زنده بار مرده نیز وجود دارد، گفت: در این مراکز تنها انسان رفت‌وآمد نمی‌کند و همواره اجناسی از جمله پارچه و لباس در این ساختمان‌ها انبار شده است. سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تصریح کرد: ساختمان آ... در خیابان جمهوری و پاساژ ک... در خیابان امیرکبیر، دو مورد از مراکز تجاری قدیمی و ناایمن تهران هستند که پس از حادثه پلاسکو هرچند تغییراتی در وضعیت ایمنی ساختمان به وجود آوردند، اما همچنان جزو ساختمان‌های میان‌خطر و پرخطر محسوب می‌شوند. ملکی همچنین با بیان اینکه مبحث ایمنی بعد از حادثه پلاسکو جایگاه واقعی خود را تا حدی در میان کسبه و اصناف مختلف پیدا کرده، افزود: ساختمان علاءالدین یکی از مراکزی است که بعد از حادثه پلاسکو به‌طور جدی نسبت به تجهیز، نوسازی و ایمن‌سازی ساختمان اقدام کرد و از بروز بسیاری از حادثه‌ها در این ساختمان جلوگیری شد. بر اساس این گزارش، در بازدید خبرنگار دنیای اقتصاد از ساختمان آلومینیوم و پاساژ کاشانی و گفت‌وگو با برخی کسبه این مراکز تجاری، وضعیت ایمنی این دو ساختمان از نظر ایمنی بحرانی گزارش شده است. ساختمان آلومینیوم از پس از انقلاب در تملک بنیاد مستضعفان قرار داشته و کسبه هر ساله ضمن عقد قرارداد با این نهاد، موظف به پرداخت اجاره‌بها هستند.
پلاسکوی دوم؟
به گفته یکی از کسبه این ساختمان، پیش‌تر تمامی هزینه‌های آب، برق، گاز و تعمیرات و نگهداری ساختمان برعهده بنیاد مستضعفان بوده، اما چندسالی است که خود کسبه این هزینه‌ها را می‌پردازند. او می‌گوید هرچند اجاره‌ای که بنیاد از آنها می‌گیرد ناچیز است، اما نوسازی یا تجهیز ساختمان به وسایل ایمنی وظیفه صاحب ملک است نه مستاجری که در آن فعالیت می‌کند. در گفت‌وگوی دیگری که خبرنگار ما با کسبه پاساژ کاشانی انجام داده است، وضعیت واحدهای این پاساژ در بحث بیمه آتش‌سوزی نیز مورد بررسی قرار گرفته است. خوشبختانه هم در پاساژ کاشانی و هم ساختمان آلومینیوم، به‌طور تقریبی تمامی واحدها بیمه بوده و مشکلی از مشکلی از این بابت نیست. بنابراین گزارش، پاساژ کاشانی واقع در خیابان امیرکبیر، با قدمتی بیش از 50سال، یکی از خطرناک‌ترین ساختمان‌های خیابان امیرکبیر تهران بوده که براساس اظهارنظر کارشناسان ایمنی ساختمان، حتی در صورت نصب سیستم اطفای حریق، این ساختمان نمی‌تواند در مقابل آتش‌سوزی ایستادگی کند؛ سازه ساختمان احتمالا تحمل وزن آب اضافه برای اطفای حریق را نخواهد داشت و ممکن است ساختمان به‌دلیل اضافه بار، در معرض آسیب باشد. با توجه به آتش‌سوزی اخیری که در میدان حسن‌آباد تهران روی داد، شاید بهتر باشد بیش از پیش به وضعیت ایمنی این نوع ساختمان‌ها رسیدگی شود؛ زیرا این احتمال همواره وجود دارد که پاساژ کاشانی به نوعی پلاسکو دوم باشد.
پایین‌بودن ضریب نفوذ بیمه
یونس مظلومی مدیرعامل بیمه تعاون و عضو انجمن مدیران صنایع واتاق بازرگانی، در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد اعلام کرد: شرکت‌های بیمه‌ای که خدمت بیمه آتش‌سوزی (بیمه آتش‌سوزی شامل سیل، زلزله و... می‌شود) ارائه می‌دهند، قیمت‌های بسیار پایینی را به منظور توسعه و فراگیرشدن بیمه در سطح کشور به مشتریان پیشنهاد می‌کنند. با این وجود هنوز ضریب نفوذ بیمه آتش‌سوزی در ایران به‌ویژه در مراکز تجاری به حد مطلوب نرسیده و بسیاری از مراکز تجاری کشور از بیمه آتش‌سوزی استفاده نمی‌کنند. وی درباره نحوه قیمت‌گذاری بیمه‌های آتش‌سوزی برای مراکز تجاری گفت: مبنای قیمت‌گذاری بیمه آتش‌سوزی، متناسب با نوع فعالیت واحد تجاری است. به‌عنوان مثال نرخ بیمه‌نامه در صنف تولید پارچه یا پوشاک با صنف فروش لوازم یدکی خودرو متفاوت است. مدیرعامل بیمه تعاون ادامه داد: اگر ساختمان متقاضی بیمه آتش‌سوزی دارای استانداردهای لازم ایمنی باشد به‌عنوان مثال شناسنامه فنی ملکی سازمان نظام مهندسی را دریافت کرده باشد، شرکت‌های بیمه‌ای به‌منظور تشویق و ترغیب آنها به بیمه‌کردن ساختمان خود، تخفیف‌هایی برای آن ساختمان لحاظ خواهند کرد. بنابراین گزارش، همان‌طور گفته شد شرکت‌های بیمه نیز اقداماتی به‌منظور ترقیب ساختمان‌ها برای بیمه‌کردن خود انجام داده‌اند. حال باید دید آیا با این وجود شاهد تغییر در وضعیت ایمنی ساختمان‌های تجاری شهر تهران، نوسازی بافت فرسوده یا دست‌کم کاهش حوادث ساختمانی در تهران خواهیم بود یا خیر؟