بزرگنمايي:

ایران پرسمان -
خیز دوباره نفت برای 60 دلار
٦٤٠
٠
دنیای اقتصاد / متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست
نفت شاخص برنت روز گذشته برای دومین بار طی بیش از دو هفته اخیر برای عبور از مرز 60 دلار خیز برداشت. جهش قیمت‌ها این بار نیز به دنبال سیگنال‌های مثبتی بود که از روند جنگ تجاری منتشر می‌شد. وزیر بازرگانی آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد که این کشور معافیت شرکت هوآوی از تحریم‌ها را 90 روز دیگر تمدید می‌کند. به دنبال این خبر قیمت نفت‌خام آمریکا در این روز که اولین روز معاملاتی هفته در بازارهای جهانی محسوب می‌شود، بیش از3/ 1 دلار بر بشکه معادل 4/ 2 درصد افزایش یافت و به بیش از 2/ 56 دلار بر بشکه رسید. نفت برنت نیز 1/ 1 دلار معادل حدود 9/ 1 درصد افزایش یافت و بیش از 7/ 59 دلار بر بشکه معامله شد. تحت تاثیر این تحولات قیمت‌ها روز گذشته به شکل محدودتر به رشد خود ادامه دادند و برنت در اولین ساعات بازگشایی بازارها توانست از مرز 60 دلار بر بشکه عبور کند.
این دومین بار طی هفته‌های اخیر است که برنت از مرز 60 دلار عبور می‌کند. حدود یک هفته پیش نیز به دنبال انتشار سیگنال‌های مثبت از جنگ تجاری برنت 6/ 4 درصد در یک روز رشد کرد و به بیش از 61 دلار بر بشکه رسید. این جهش قیمتی در روزی رخ داد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که اعمال افزایش تعرفه 10 درصدی بر واردات لیستی از کالاهای چینی به ارزش 300 میلیارد دلار را تا اواسط دسامبر به تعویق خواهد انداخت. او اول ماه جاری از افزایش 10 درصدی تعرفه این کالاها از ابتدای سپتامبر(ماه آینده) خبر داده بود. ترامپ پیش از این نیز تعرفه لیستی از کالاهای چینی به ارزش حدود 250 میلیارد دلار را به 25 درصد افزایش داده بود. این در حالی بود که از ابتدای سال جاری مذاکراتی بین چین و آمریکا برای پایان دادن به جنگ تجاری جریان گرفته بود و هر دو طرف روند مذاکرات را مطلوب و در مسیر صلح توصیف کرده بودند. تصمیم ترامپ برای افزایش تعرفه واردات به اوج‌گیری جنگ تجاری منجر شد و قیمت‌ها در بازار نفت و به خصوص در دیگر بازارهای کالایی را در مسیر کاهشی قرار داد.
جهش قیمت‌ نفت به بالای مرز 60 دلار بعد از انتشار اخباری درخصوص کاهش تنش‌های تجاری نشان می‌دهد که در حال حاضر «جنگ‌تجاری» به موضوعی کلیدی برای بازار طلای سیاه بدل شده است، چراکه می‌تواند چشم‌انداز سمت تقاضای بازار نفت را با شفافیت بیشتری همراه کند. آن‌طور که سازمان‌های بزرگی چون اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش‌های ماهانه خود نوشته‌اند، جنگ تجاری در حال حاضر مهم‌ترین عامل اثرگذار بر سمت تقاضای بازار نفت است و این سازمان‌ها تحت تاثیر تحولات مربوط به تنش‌های چین و آمریکا چشم‌انداز خود را از رشد تقاضای نفت کاهش دادند. حال کاهش تنش‌های تجاری می‎تواند به کاهش نگرانی‌ها از سمت تقاضای بازار نفت منجر شود و رشد قیمت‌ها را در پی داشته باشد. با این حال نگاهی به دیگر بازارهای کالایی نشان می‌دهد که اخبار مثبت اخیر از جنگ تجاری آنها را به اندازه نفت تحت تاثیر قرار نداده است. این موضوع خود چند پیام به همراه دارد.
بی‌اعتمادی بازارهای کالایی
در پی تشدید تنش‌های تجاری میان واشنگتن و پکن در ماه مه، وزارت بازرگانی آمریکا شرکت هوآوی را به همراه تعدادی شرکت وابسته به آن به بهانه حفاظت از امنیت ملی آمریکا در فهرست سیاه قرار داد. براساس آن هوآوی و شرکت‌های وابسته به آن دیگر نمی‌توانستند فناوری و تجهیزات آمریکایی را خریداری کرده و با شرکت‌های این کشور در ارتباط باشند با این حال به فاصله چند روز بعد از اعلام این خبر، آمریکا اجرای تحریم‌های هوآوی را به مدت 90 روز تعلیق کرد تا شرکت‌های آمریکایی فرصتی برای جایگزین کردن هوآوی و قطع ارتباط با این شرکت بیابند. ورود شرکت هوآوی به اختلافات آمریکا و چین از نگاه فعالان بازارهای جهانی به معنای تغییر فاز جنگ تجاری و ورود آن به حوزه تکنولوژی بود که تاثیر زیادی بر رشد اقتصاد جهانی دارد. از این رو تحریم هوآوی نگرانی‌ها از چشم‌انداز رشد اقتصاد جهانی را بیش از پیش افزایش و قیمت‌ها را در بازارهای کالایی به شدت تحت تاثیر قرار داد. در هفته جاری مهلت 90 روزه برای اعمال تحریم‌های هوآوی به پایان رسید، با این حال دولت ترامپ تعلیق تحریم‌ها را به مدت 90 روز دیگر یعنی تا اواسط ماه نوامبر تمدید کرد. از آنجا که اعلام خبر تحریم هوآوی از ماه مه بازارها را با شوک منفی مواجه کرد، انتظار می‌رفت خبر تعلیق این تحریم‌ها نیز بازارها را در مسیر افزایشی قرار دهد. با این حال، واکنش نفت رشد کمتر از 2درصدی به این تحولات بود و حتی دیگر بازارهای کالایی واکنش ملایم‌تری به آن نشان دادند.
در مجموع باید گفت، واکنش بازارهای کالایی به تحولات جنگ تجاری که می‌تواند نشان‌دهنده کاهش تنش‌ها باشد، چندان چشمگیر نبوده است. به‌طور مثال در حالی قیمت نفت شاخص برنت در بازار لندن روز دوشنبه نزدیک به 2درصد رشد کرد که در این بازار روی 42/ 0 درصد منفی و فلزاتی چون آلومینیوم، سرب و مس افت محدودتری را تجربه کردند. آلومینیوم و سرب تنها حدود یک درصد و مس 27/ 0درصد افزایش یافتند. هفته گذشته نیز که خبر تعویق افزایش تعرفه بر 300 میلیارد دلار کالای وارداتی از چین تا اواخر سال جاری میلادی موجب رشد حدود 7/ 4 درصدی برنت شد، اما دیگر بازارهای کالایی باز هم رشد محدودتری را تجربه کردند.
این موضوع در وهله اول نشان از بی‌اعتمادی بازار به این دست از اقدامات آمریکا دارد. در واقع بازارها این‌گونه اقدامات را گام‌های کوچکی از سوی این کشور در جهت صلح تجاری می‌دانند و آن را به‌عنوان نزدیک شدن به خط پایان جنگ تجاری تعبیر نمی‌کنند. چراکه ترامپ پیش از این بارها اقداماتی خلاف انتظارات بازار انجام داده و مذاکرات صلح را از روند خود خارج کرده و حال نیز بازارها اعتماد خود را به ثبات در تصمیمات ترامپ از دست داده است. از سوی دیگر باید در نظر داشت که حتی اگر این اقدامات امیدواری به ایجاد صلح تجاری را به همراه داشته باشد و از سوی بازار به عقبگرد در جنگ تعبیر شود، همچنان درخصوص اثرگذاری آن بر رشد اقتصاد جهانی تردید وجود دارد. در واقع در حال حاضر مشخص نیست که پایان یافتن جنگ تجاری بتواند به رکود در بازارها خاتمه داده و رشد اقتصاد جهانی را افزایش دهد. بنابراین با وجود اهمیت اقدامات انجام شده در هفته‌های اخیر، شاهد رشد قابل توجه و پایداری در بازارهای کالایی نبوده‎‌ایم. مذاکرات دوجانبه میان پکن و واشنگتن قرار است ظرف 10 روز آینده از سر گرفته شود.
چرا واکنش نفت شدیدتر است؟
با این حال همان‌طور که گفته شد، واکنش بازار نفت نسبت به دیگر بازارهای کالایی به تحولات اخیر شدیدتر بوده است. ریشه واکنش شدیدتر بازار نفت (نسبت به دیگر بازارهای کالایی) به این تحولات را باید در سمت عرضه این کالا جست‌وجو کرد. در واقع در حالی جنگ تجاری موجب نگرانی‌هایی در سمت تقاضای بازار نفت شده که سمت عرضه این کالا نیز با ابهامات بسیاری همراه است. ریسک‌های ژئوپلیتیک بسیاری سمت عرضه بازار نفت را در ماه‌های اخیر تهدید کرده است. از یک طرف ترامپ با اعمال تحریم‌های شدیدی صادرات نفت ایران و ونزوئلا را به سطح بی‌سابقه‌ای رسانده و از طرف دیگر، افزایش تنش‌های منطقه‌ای و رخ داده اتفاقاتی برای چند نفتکش نگرانی‎هایی از بسته شدن تنگه هرمز و قطع صادرات نفت خاورمیانه را به همراه داشته است. این مسائل در کنار هم موجب شده که درخصوص تداوم و پایداری عرضه نفت ابهاماتی به وجود آید، ابهاماتی که انتظار می‌رفت قیمت‌ها را در مسیر افزایشی قرار دهد. با این حال نگرانی از سمت تقاضا به خصوص با شعله‌ور شدن جنگ تجاری، نه تنها مانع از افزایش قیمت‌ها شد، بلکه شکل‌گیری چشم‌انداز بازگشت مازاد عرضه در بازار نفت را به همراه داشت.
اما با وجود تزلزل در بازار نفت، همچنان ریسک‎های ژئوپلیتیک این بازار را تهدید می‌کند. حمله پهپادی حوثی‌های یمن در روزهای اخیر به یک میدان نفتی در عربستان که روزانه حدود یک میلیون بشکه نفت از آن تولید می‌شود (هرچند آسیب چشمگیری به همراه نداشت) اما بار دیگر یادآور شد که ریسک‌های سمت عرضه همچنان به قوت خود باقی است و تنها نگرانی‌های سمت تقاضا است که مانع افزایش قیمت‌ها می‌شود. در چنین شرایطی هرگونه نشانه‌ای از بر طرف شدن این مانع، به خصوص انتشار نشانه‌هایی از بهبود در مسیر جنگ تجاری، به جهش قیمت‌ها در بازار نفت منجر می‌شود.