بزرگنمايي:

ایران پرسمان -
از تز و آنتی‌تز «چپ» تا لیست زودهنگام «راست»
٩٢
٠
اعتماد / متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست.
«هیچ‌گاه نباید با صندوق رای قهر کرد» این جمله‌ای است که چند روز پیش از زبان سیدمحمد خاتمی مطرح شد؛ جمله‌ای که تا حدودی تکلیف خط مشی جریان چپ در انتخابات آینده را مشخص کرد. درست در زمانی که اصلاح‌طلبان با چهار سناریوی تحریم انتخابات، مشارکت مشروط، مشارکت در هر شرایطی، مشارکت بدون ائتلاف، دست به گریبان بودند رییس دولت اصلاحات در جمع اصلاح‌طلبان از طرح تحریم انتخابات شکایت می‌کند و هشدار می‌دهد هیچ‌گاه نباید با صندوق رای قهر کرد؛ البته او در کنار این صحبت‌ها مشارکت در انتخابات را در هر شرایطی هم نمی‌پذیرد اما اینکه منظور از هر شرایطی چیست و چه حد و مرزی را می‌توان برای آن تعریف کرد همان بحثی است که این‌ روزها در اردوگاه اصلاح‌طلبی بازار داغی پیدا کرده است و هرکسی ایده و نظری را مطرح می‌کند.
تز و آنتی‌تز اصلاح‌طلبانه
«مشارکت مشروط» این موضوع را برای اولین ‌بار سعید حجاریان مطرح کرد. او از ردصلاحیت‌های شورای نگهبان می‌گوید و بعد از آن ایرادات اصلاح‌طلبان را گوشزد می‌کند و این را هم می‌گوید که اگر قرار است این شرایط برآورده نشود، بهتر است اصلاح‌طلبان عطای انتخابات را به لقایش ببخشند. حال وقتی سیدمحمد خاتمی می‌گوید: «اصلاح‌طلبان نمی‌توانند به هر قیمتی وارد انتخابات شوند» نخستین تصوری که از این صحبت در ذهن نقش می‌بندد همان ایده «مشارکت مشروط» است موضوعی که عبدالله ناصری از آن به عنوان تز و آنتی‌تز خاتمی یاد می‌کند. این فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو شورای مشورتی خاتمی به اعتمادآنلاین می‌گوید: «در اینکه بین جامعه مدنی و تمام جریانات سیاسی و حاکمیت فاصله معنادار و عمیقی شکل گرفته است، تردیدی وجود ندارد. آقای خاتمی همیشه خود را با رویکرد اصلاح‌گرانه در درون نظام سیاسی تعریف کرده و با وجود انتقادات جدی که به رفتارهای حکومت داشته هیچ‌گاه خود را بیرون از این ساختار ندیده و معرفی نکرده است و خود نیز این موضوع را به صراحت اعلام می‌کند.» او ادامه می‌دهد: «به نظر من اگر دو جمله آقای خاتمی یعنی اینکه «انتخابات نباید تحریم شود» و «همچنین اصلاح‌طلبان نمی‌توانند به هر قیمتی وارد انتخابات شوند» را تز و آنتی تز بدانیم، سنتز آن نظریه غالبی است که اکنون در جامعه و در بین اصلاح‌طلبان با عنوان «مشارکت مشروط» در انتخابات وجود دارد. انتخابات را نمی‌توان تحریم کرد، زیرا تحریم انتخابات هیچ‌گاه در ادبیات سیاسی اصلاح‌طلبان نبوده است. آقای خاتمی درباره رای سال 90 خود در دماوند گفتند که انتخابات را تحریم نمی‌کنیم اما چون نیروهای ما همه ردصلاحیت شدند دیگر برای خودمان تکلیفی نمی‌بینیم چون نیروهای دیگر را برای مجلس مطلوب نمی‌دانیم.» عبدالله ناصری می‌گوید: «این دوگانه، یک دوگانه بسیار شفاف است که وجه سومی از آن استنباط می‌شود و آن مشارکت مشروط است. به نظر من، این رویکرد برای هر اصلاح‌طلبی اقناع‌کننده است. اصلاح‌طلبان به دنبال تحریم انتخابات نرفته‌اند و نخواهند رفت. ممکن است برخی جریانات سیاسی در اسفند ماه لیست ارایه ندهند اما کسی انتخابات را تحریم نمی‌کند.» احمد حکیمی‌پور، دبیرکل حزب اراده ملت نیز روز گذشته در نشست اجرایی این حزب با اشاره به سخنان اخیر سیدمحمد خاتمی می‌گوید: «حزب اراده ملت پیش از این اظهارات نیز معتقد بود هیچ‌گاه نباید با صندوق رای قهر کرد، هیچ‌گاه نباید عرصه را دو دستی تقدیم جریان رقیب کرد. همه آحاد ملت حق دارند سلیقه خود را در ایام انتخابات درون صندوق رای بیندازند. با این سخنان نیز حجت بر برخی گروه‌ها و جریانات اصلاح‌طلب تمام شد و همه باید با اتحاد و همدلی تلاش کنند که انتخاباتی پرشور برگزار شود و نتیجه آن به نفع ملک و ملت باشد.»
بازخوانی گذشته
واقعیت را نمی‌توان نادیده گرفت هر ‌قدر هم قرار باشد نیمه‌ پر لیوان را ببینیم نمی‌توان شعار اعتراضات دی ماه 96 و عبور از اصلاح‌طلب و اصولگرا را نادیده گرفت؛ همان موضوعی که این روزها کنشگران سیاسی به آن اذعان دارند و از همین حهت است که خاتمی خطاب به مردم از واژه «فداکاری» برای رای دادن استفاده می‌کند. در این راستا الهه کولایی نماینده مجلس ششم به وب‌سایت آزادی می‌گوید: «‌اگر نگاهی به گذشته داشته باشیم و به یاد بیاوریم در مرحله‌های پیشین و به ویژه پس از انقلاب اسلامی هر زمانی که مردم با صندوق‌های رای قهر کردند، چه اتفاقاتی افتاد، چه روندی در کشور شکل گرفت و چه نیروهایی قدرت را در سطوح مختلف از جمله مجلس و دولت در اختیار گرفتند. در واقع این سخنان آقای خاتمی با همه دشواری که در ذات خود دارد نوعی ارجاع دادن به این تجربه‌ها و تمرکز بر گزینه‌های واقعی پیش رو است که با کلمه فداکاری مورد اشاره قرار گرفته است.» او با اشاره به اینکه «به نظر می‌رسد کسانی که به اصلاح‌طلبی و ضرورت اصلاحات از درون هر نظام سیاسی باور دارند ناچارا به این رویکرد گرایش پیدا می‌کنند» گفت: «تجربه‌ها در سطح داخل کشور و چه در سطح منطقه و کشورهای پیرامونی نشان داده که گزینه‌های غیر از این و پشت کردن به صندوق رای چه پیامدها و هزینه‌های گزافی برای مردم دارد». او ادامه می‌دهد: «البته این روی یک سکه است و کسانی که قدرت اجرایی را به ویژه در برگزاری امر انتخابات بر عهده دارند باید به ضرورت ایجاد مقدمات لازم برای حضور مردم پای صندوق‌های رای نه فقط برای برگزاری امر رای دادن بلکه برای تامین منافع ملی، تامین امنیت کشور و پاسخ دادن به توطئه‌های گوناگونی که پیرامون ما را فرا گرفته، توجه داشته باشند و این ضرورت را مورد غفلت قرار ندهند.»
دو راهی استقلال و حفظ میراث هاشمی
شاید اگر قرار باشد یک لیستی از آسیب‌هایی که از سال 94 به جریان اصلاحات وارد شده است را تهیه کنیم قطعا عملکرد عده‌ای به نام اصلاح‌طلبی و به کام اصولگرایی در این لیست خودنمایی خواهد کرد موضوعی که در آن روزهای منتهی به اسفند 94 به نام ائتلاف به منصه ظهور رسید و اتفاقا با اقبال مردم مواجه شد اما نتیجه‌اش چندان باب میل حامیان لیست امید قرار نگرفت. هر چند از یک ‌سال پیش بارها و بارها از زبان برخی شخصیت‌های اصلاح‌طلب صحبت از پایان ائتلاف به میان آمد اما هنوز در میان جریان چپ این موضوع ائتلاف آن هم با اصولگرایان میانه‌رو از جایگاه و پایگاهی برخوردار است. محسن رهامی از اعضای شورای عالی سیاستگذاری نمونه‌ای از حامیان این نظریه است. او ائتلاف را میراث هاشمی می‌‌داند و به ایسنا می‌گوید: جریان اصلاحات هنوز نباید خرج خود را از جریان اعتدال جدا کند تا با اتحاد و همراهی بتواند از بحران‌های سیاسی و اقتصادی عبور کند. من با دادن لیست مستقل در انتخابات اخیر هیات رییسه مجلس هم چندان موافق نبودم و معتقدم باید لیست ائتلافی می‌دادیم. دوستان می‌گفتند باید با هویت مسقل اصلاح‌طلبی در این انتخابات شرکت کنیم. من معتقدم در حال حاضر با توجه به شرایط کشور و اوضاع منطقه، خصوصا شرایط بین‌المللی، جریان اصلاحات به تنهایی نمی‌تواند از عهده حل معضلات برآید. اصلاحات نباید به تنهایی به راه خود ادامه دهد. ما باید با جریان‌هایی که به اصلاحات نزدیک هستند مانند جریان اعتدال، با حفظ قواعد ائتلاف و حفظ اصول و مبانی اصلاحات، ائتلاف و همکاری کنیم.