بزرگنمايي:

ایران پرسمان -
از ذخیره سازی آب از هوا تا پمپ خورشید؛ راهکارهای مقابله با خشکسالی
٢٧
٠
ایسنا / خشکسالی زمانی رخ می‌دهد که میزان بارندگی یک منطقه کمتر از حد متوسط باشد. برخلاف تعریف ساده، خشکسالی می‌تواند یک سناریوی ویرانگر و ناراحت کننده باشد.
خشکسالی نه تنها بر دام و گیاهان یک منطقه تأثیر می‌گذارد، بلکه تهدیدی بزرگ برای زندگی انسان‌ها نیز محسوب می‌شود. در واقع خشکسالی یک فاجعه طبیعی محسوب می‌شود که می‌تواند به تمام اکوسیستم آسیب بزند.
امروز 27 خرداد مصادف با 17 ژوئن و روز جهانی مبارزه با بیابان‌زایی و خشکسالی است به همین دلیل قصد داریم 8 راهکار مناسب برای جلوگیری از خشکسالی را معرفی کنیم.
نمک زدایی از آب
با وجود اینکه بیش از 70 درصد سطح زمین با آب پوشیده شده است، تنها 0.003 درصد از آن آب‌ها، آب شیرین است. در بسیاری از نقاط جهان، بارندگی سالانه تنها راه ذخیره منابع آب شیرین است. آیا تا به حال به این اندیشیده‌اید که چگونه می‌توانیم آب شور را به آب شیرین تبدیل کنیم؟ شاید این فکر با عمل نمک زدایی محقق شود. نمک‌زدایی یا شیرین کردن آب(Desalination or desalinisation) اشاره به فرایندی دارد که طی آن مقداری نمک و سایر مواد معدنی را از آب شور جدا می‌کنند. همچنین به طور کلی، منظور از نمک‌زدایی حذف نمک‌ها و مواد معدنی همانند نمک‌زدایی خاک است. اما نمک زدایی نیز کار آسانی نیست چرا که نخست می‌بایست آب را جوشاند و صبر کرد تا آن به بخار آب تبدیل شود تا سپس متراکم یا چگال شود. برای انجام این کار، سوخت‌های فسیلی بسیاری برای تولید حرارت مورد نیاز است اما نباید ناامید شوید چرا که در حال حاضر فیلترهایی از گرافن توسعه داده شده‌اند که می‌توانند تنها با "فشار هیدرواستاتیکی"(hydrostatic pressure) نمک آب را بزدایند.
ذخیره آب باران
ذخیره آب باران در سال‌های اخیر رشد زیادی داشته است. با ذخیره باران، افراد می‌توانند هر زمان که نیاز دارند از آن استفاده کنند. در مناطق شهری تنها 15 درصد از آب باران جذب زمین می‌شود در حالی که در مناطق روستایی 50 درصد از آب باران جذب زمین می‌شود. ذخیره باران در هر دو مناطق شهری و روستایی می‌تواند گزینه مناسبی برای ذخیره آب باشد تا افراد بتوانند در زمان خشکسالی از آن استفاده کنند. ذخیره آب باران یک راه عالی برای مبارزه با خشکسالی است و می‌تواند راه حل آسان و خوبی برای کشاورزان و گله داران باشد تا در مواقع خشکسالی آب مورد نیاز خود را در دسترس داشته باشند.
آبیاری قطره‌ای
آبیاری قطره‌ای(Drip irrigation) عبارت است از روشی که در آن آب با فشار کم از روزنه یا وسیله‌ای به نام قطره چکان از شبکه خارج و به صورت قطراتی در پای گیاه ریخته می‌شود. گاهی این نوع آبیاری را آبیاری موضعی نیز می‌نامند. شبکه‌ای که آب را در سراسر مزرعه توزیع می‌نماید به کمک قطره چکان و با فشار کم در روی زمین پاشیده می‌شود. از مشخصات این روش تحویل آب به گیاه با فشار کم در منطقه توسعه ریشه‌ها، در سطح زمین(در زیر خاک) می‌باشد تا مساحت و عمق کوچکی از سطح خاک خیس شود.
در حال حاضر فناوری‌های پیشرفته مزارع با الهام از سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و بدون دخالت انسان این آبیاری را انجام می‌دهند.
ذخیره آب از هوا
همانطور که می‌دانیم هوا حاوی بسیاری از عناصر است و یکی از آن عناصر رطوبت است. اگر بتوانیم چیزی را برای ذخیره رطوبت بسازیم و آن را منقبض کنیم، می‌توانیم از هوا آب بگیریم و این همان چیزی است که محققان ام.آی.تی انجام داده‌اند. آنها یک دستگاه خورشیدی توسعه داده‌اند که از یک سطح بزرگ حاوی منافذ در "چارچوب آلی فلزی"(Metal Organic Framework) برای جذب بخار آب و انقباض آن استفاده می‌کنند.
این دستگاه در آزمایش میدانی که در آریزونا انجام شد، عملکرد موفقیت آمیزی داشت و در حال حاضر پژوهشگران امیدوارند تا بتوانند تعدادی بیشتر از این دستگاه را توسعه دهند تا توسط آن بتوانند چندین لیتر آب را در مدت کوتاهی به دست آوردند.
دو مزیت عمده این سیستم این است که می‌تواند بدون استفاده از نیروی برق، آب را ذخیره کند و دیگری این است که در مناطق دارای آب و هوای گرم بهترین راه برای تولید آب است.
مهندسی کشاورزی
ما می‌توانیم با کمک مهندسی کشاورزی مکانیسم‌های جدیدی را در خارج از گیاهان تولید کنیم تا همیشه گیاهان مرطوب باشند و از خشکی آنها جلوگیری کنیم اما یک کار دیگر نیز می‌توانیم انجام دهیم و آن این است که می‌توانیم آنها را به صورت ژنتیکی مهندسی کنیم تا در شرایطی که محتوای آب در خاک بسیار کم است، مقاوم باشند.
پژوهشگران امیدوارند با کمک علم مهندسی کشاورزی بتوانند نه تنها محصولات را نسبت به خشکی مقاوم سازند بلکه عملکردشان را نیز افزایش دهند.
پمپ‌های خورشیدی
شایع‌ترین روش افراد برای آبیاری مزارع کشاورزی استفاده از پمپ آب است و چون این پمپ‌ها برق مصرف می‌کنند استفاده از آنها مقرون به صرفه نیست اما پمپ‌های خورشیدی چگونه کار می‌کنند؟ در حال حاضر میزان محبوبیت پمپ‌های خورشیدی افزایش یافته است زیرا آنها از نیروی برق برای آبیاری مزارع استفاده نمی‌کنند و این موضوع آنها را به یک گزینه خوب برای آبیاری مزارع تبدیل کرده است. بسیاری از کشورهای سراسر جهان بر پروژه پمپ‌های خورشیدی سرمایه‌گذاری کرده‌اند و برخی کشورها نیز حتی شروع به پرداخت یارانه به کشاورزان برای نصب آنها کرده‌اند.
بازیافت زباله‌های آلی(Recycling organic waste)
یکی از بهترین راه‌های بهبود قابلیت‌های حفظ آب در خاک این است که مواد آلی را به آن اضافه کنید. مواد آلی توانایی نگهداری آب خاک را افزایش می‌دهند. امروزه بسیاری از کشاورزان از زباله‌های آلی استفاده می‌کنند تا آن را با خاک ترکیب کنند تا محصولات بتوانند بدون نیاز مکرر به آب رشد کنند. با افزایش درجه حرارت، خاک هرچه سریع‌تر شروع به از دست دادن آب خود می‌کند و بنابراین این راه قابل ملاحظه‌ای برای کاهش زباله‌های آلی از مغازه‌ها و بازارها و نیز بهبود عملکرد محصول است.
کاشت درخت
کاشت درخت ممکن است در نظر شما یک توصیه قدیمی باشد اما کاشت درخت بهترین راه برای کاهش آسیب‌های ناشی از خشکسالی، بهبود کیفیت محیط زیست و افزایش بارش است. بسیاری از کشورها برای مقابله با خشکسالی نخستین کاری که انجام می‌دهند کاشت درخت و نهال است زیرا با این کار زمین‌های خشک را به جنگل‌های زیبا تبدیل می‌کنند.
خشکسالی یکی از آسیب‌های ناشی از بلایای طبیعی است که در سال‌های اخیر بسیار شاهد آن بوده‌ایم. با ارائه ایده‌ها و راه حل های نوآورانه، می‌توانیم اثرات خشکسالی را کاهش داده و اقداماتی را در جهت جلوگیری از وقوع این فاجعه طبیعی انجام دهیم.