بزرگنمايي:

اصطلاح شوره سر به پوسته هايي در حد يک ميلي متر يا کمتر از آن گفته مي شود که لابه لاي موهاي سر و به طور کلي در نواحي مودار مانند ناحيه زير بغل، کشاله ران، ابروها، مژه ها يا جلوي سينه آقايان پيدا مي شود. از نظر علمي شوره، انواع و دلايل مختلفي دارد، ولي در يک تقسيم بندي کلي شوره ها به دو نوع تقسيم مي شوند: شوره هاي چرب و شوره هاي خشک.

بيشتر شوره ها چرب هستند که در زمينه موها يا پوست چرب ديده مي شوند. اندازه اين نوع شوره معمولا کمي بزرگ تر از شوره هاي خشک است و بيشتر در افراد بالغ بروز مي کند و در بيشتر اوقات نيز در نواحي چرب بدن مانند ناحيه کف سر و مرکز صورت ديده مي شوند. ته رنگ اين نوع شوره ها زرد رنگ است و ممکن است بوي خاصي هم داشته باشند. اين بو متعلق به همان ماده چرب پوست است که «سبوم» ناميده مي شود و باعث نرمي و لطافت پوست است. اين چربي در بعضي نواحي بيش از اندازه است و در همين ناحيه هاست که پوسته ها مشاهده مي شوند.

نوع ديگر، شوره هاي خشک هستند که به صورت عمده در زمينه پوست هاي خشک ديده مي شود. اين نوع از شوره مي تواند در هر سني بروز کند و عمدتا در افرادي ديده مي شود که پوست خشک دارند. در واقع مي توان گفت اين شوره ها بخشي از مشکل خشکي پوست است. کساني که از خشکي پوست شکايت دارند، خيلي وقت ها در همان نواحي خشک پوست شان دچار مشکلاتي مانند خارش، سوزش و حساسيت مي شود و در همان مناطق نيز مي توان پوسته هاي خشک را ـ که معمولا زير يک ميلي متر هستند ـ مشاهده کرد. اين پوسته ها معمولا سفيد است و فرد شکايت خاصي در مورد آنها ندارد و يک يافته اتفاقي است. در حالي که در شوره هاي چرب بيشتر مواقع بيمار از خارش، سوزش و ناراحتي هاي ناحيه درگير شکايت دارد و وقتي به پزشک مراجعه مي کند، در معاينه متوجه شوره هاي چربش مي شود.

هر پوسته اي، شوره نيست

هر پوسته اي که لابه لاي موها ديده شود، عامه مردم به آن شوره مي گويند که البته در اين دو گروه جاي نمي گيرد. مواردي هم وجود دارد که شامل بيماري هايي است که در آنها به دلايل مختلف پوست ناحيه مورد نظر پوسته پوسته مي شود؛ براي مثال پسوريازيس، ليکن پلانوس و بعضي بيماري هاي ديگر. بنابراين تشخيص درست دليل شوره هاي سر توسط متخصص پوست اهميت پيدا مي کند، چراکه طول درمان و پيش آگهي اين حالت ها باهم کاملا متفاوت است.

شوره هاي چرب

قسمت عمده شوره ها بر اثر دو بيماري رخ مي دهد. اين بيماري در مورد شوره هاي چرب «درماتيت سبورئيک» ناميده مي شود که يک بيماري با علت نامشخص است و در آن بعضي نواحي پوست بدن، بخصوص مناطق چرب تر و داراي تراکم بيشتر مو، به صورت دوره اي دچار التهاب و خارش مي شوند. مقداري از پوسته ها که بر اثر همين فرآيند التهاب، ايجاد مي شوند، چسبيده به پوست باقي مي مانند و مقداري از آنها نيز از پوست جدا مي شوند و لابه لاي موها مي ريزند. با اين که دليل اين بيماري مشخص نيست، ولي بعضي مسائل در ارتباط با آن روشن است. از جمله اين که در بيشتر مواقع در فصول سرد عود مي کند، با چرب بودن پوست ارتباط دارد، مي تواند با هر چيزي که کف سر را چرب کند تشديد شود و با اضطراب نيز تا حدودي مرتبط است، بخصوص اثر استرس، خارش و علامت هايش نيز بيشتر مي شود. علاوه بر آن در نواحي مودار و چرب بيشتر ديده شده و زمينه هايي از وراثت نيز در آن مشاهده مي شود.

با توجه به اين که دليل اصلي اين بيماري مشخص نيست، درمان آن مبتني بر شواهد انجام مي شود. از جمله شستن آن ناحيه به طوري که چربي آن از بين برود و استفاده از ترکيبات استروئيدي براي کاهش التهاب آن ناحيه. همچنين بعضي شامپوها و شوينده ها هم مي توانند باعث کاهش التهاب آن ناحيه شوند. جالب اين که در بعضي موارد ترکيبات ضدقارچي نيز مي توانند باعث کاهش مشکلات ناحيه مورد نظر شوند، با اين که هنوز نقش قارچ ها در ايجاد اين حالت ثابت نشده است. علاوه بر اينها کوتاه نگه داشتن موهاي ريش و سبيل مي تواند به کنترل اين حالت کمک کند. جالب است که در نواحي مثل ابرو، ريش، سبيل و بخش هايي از تنه که تراکم مو بيشتر است، امکان ايجاد اين حالت وجود دارد که درمانش تقريبا با درگيري کف سر يکسان است.

شوره هاي خشک

در نوع شوره خشک اساسا درمان برعکس حالت قبل است و چرب نگه داشتن آن ناحيه ضروري است. کساني که اين مشکل را دارند، اکثرا پوست بدن شان در نواحي ديگر هم خشک است و همان طور که بايد از نرم کننده ها براي چرب کردن بدن شان استفاده کنند، مي توانند از نرم کننده هاي مناسب براي چرب کردن کف سر نيز بهره بگيرند. همچنين از شامپوهاي ملايم استفاده کنند که چربي پوست سرشان را خيلي پاک نکند. مشکل اين افراد معمولا راحت تر کنترل مي شود و چه بسا با مقداري رعايت دفعه هاي شست وشوي سر يا تغيير نوع شامپو به شامپوي ملايم و نرم کننده ها مي توانند مشکل شان را حل کنند. اين نوع از شوره ها معمولا تغييرات فصلي خيلي شديدي ندارند و با اضطراب، کمتر در ارتباط اند و به طور کل ساده تر هستند.

شوره يا بيماري

شوره هاي سر مي تواند دلايل ديگري نيز داشته باشد که از جمله آ نها بيماري پسوريازيس يا صدف است. بيماري به نسبت شايعي که در آن به دلايلي نامشخص نواحي از پوست بدن درگير مي شوند. اين نواحي مي تواند پوست هر ناحيه اي از جمله کف پا، نواحي کف سر و حتي پوست ناحيه زير ناخن ها باشد. در اين بيماري، ناحيه هاي درگير که معمولا حاشيه مشخصي هم دارند. به رنگ قرمز خاصي درمي آيند و ملتهب هستند و پوسته هاي صدفي رنگ براقي روي آنها تشکيل مي شود. معمولا درگيري کف سر نسبت به درگيري پوست نواحي بدن از شدت کمتري برخوردار است. پوسته ها سفيد هستند و لايه به نسبت ضخيمي را تشکيل مي دهند که گاهي اوقات موها را در خود مي گيرند، طوري که موها به صورت دسته جارو از وسط اين توده پوسته هاي صدفي رنگ خارج مي شود. بيماري صدف معمولا خارش چنداني ندارد و بشدت با مسائلي مانند استرس هاي محيطي مرتبط است. اين بيماري برخلاف بيماري درماتيت سبورئيک، نياز به مداخله مشخص دارويي دارد و بيمار را بايد از طول درمان و آينده و طرز درمان و عواملي که آن را تشديد مي کند مانند بعضي داروها، دستکاري و آفتاب سوختگي آگاه کرد.

در موارد کمي، افتراق بين بيماري پسوريازيس و درماتيت سبورئيک ممکن نيست که در اين موارد بيمار تحت نظر قرار مي گيرد و با احتياط درمان مي شود. اين موارد به عنوان بيماري سبوپسوريازيس نامگذاري شده است.

اگزما و پسوريازيس معمولا باعث ريزش مو نمي شود مگر در موارد بسيار شديد که با زخم و آسيب ريشه هاي مو، امکان ريزش موي دائم فراهم مي شود و البته اين مورد بسيار شايع نيست. با توجه به همه اين مسائل توصيه مي شود در مواردي که فرد دچار شوره سر است، ضمن اين که بايد آگاهي هاي لازم را در مورد مشکلش داشته باشد، در صورت هرگونه شک و شبهه اي در ارتباط با بيماري خود بهتر است با متخصصان پوست مشورت کند تا درمان مناسب براي او صورت گيرد.